LETTERS IN STEEN EN PORTUGAL

WELKOM - SEJA BEM-VINDO

Van Jeroen Boudens leerde ik letters in steen verwerken. Muziek bracht mij naar Portugal waar ik verliefd werd op het land, zijn inwoners en fado. Van deze passies heb ik een cocktail gemaakt, met behoorlijk wat muziek toegevoegd. Welkom op deze blog waar je hopelijk ook jouw ding vindt. Het letterkappen is echter al een tijdje beperkt door een hardnekkige tendinitis...

Jeroen Boudens ensinou-me a escultura das letras em pedra. A música trouxe me a Portugal onde apaixonei-me pelo paÍs, pelos habitantes e pelo fado. Destas paixões fiz um cocktail, colocando bastante música. Seja bem-vindo neste blog e espero que vá gostar. No entant, há algum tempo a esculptura de letras tem sido limitada por uma tendinite teimosa.... (Sou belga, então peço desculpa por erros de tradução)

30 nov 2018

PETITIE OM RTP IN HET VLAAMSE ZENDERAANBOD TE KRIJGEN
PETIÇÃO PARA TER A RTP NA OFERTA FLAMENGA DE EMISSORAS
Heeft u ook een boontje of gewoon interesse voor Portugal en de Portugese cultuur? Spreekt u al een woordje of een mondvol portugees of bent u een Portugees in Vlaanderen? Dan is RTP (de openbare omroep van Portugal) voor u een onmisbare schakel in het Vlaamse zenderaanbod op TV. Portugal wordt op dit vlak stiefmoederlijk behandeld t.o.v. andere West-Europese lidstaten. Tekenen dus die petitie en sharen, tweeten of doorsturen naar uw emailcontacten. Delen, delen, delen en nog eens delen aub, ook al is het gewoon uit sympathie voor de vraag om een scheefgetrokken situatie recht te trekken.
Let wel: niet vergeten uw ondertekening te bevestigen via een mail die u nadien ontvangt! Die mail kan overigens ook in spam of ongewenst terecht komen, best eens checken.
Você também tem um fraquinho ou simplesmente interesse por Portugal e a cultura portuguesa? Você já fala uma palavra ou um bocado de Português ou você é um Português em Flandres? Então a RTP (emissora pública de Portugal) é um elemento indispensável na oferta flamenga de televisão. Portugal está a ser tratado de maneira lamentável nesta área em relação a outros estados membros da Europa Ocidental. Então assine essa petição e compartilhe, twite ou envie para seus contactos de e-mail. Compartilhe, compartilhe, compartilhe e compartilhe novamente, mesmo que seja simplesmente por simpatia por esta pergunta para corrigir uma situação distorcida.
Por favor note: não se esqueça de confirmar a sua assinatura através de um e-mail que você recebe depois! O email também pode acabar no spam, verifique.

27 nov 2018

EUROPESE RADIO EN TWEE MUZIKALE PARELTJES
A RADIO EUROPEIA E DUAS PERLAS MUSICAIS

De ERU, Europese Radio Unie (in het Engels EBU, European Broadcasting Union), werd opgericht in 1950 en heeft momenteel 74 actieve leden in 54 landen van Europa, Noord Afrika en het Midden Oosten. Daarbij komen ook nog eens 44 geassocieerde leden in 25 landen over heel de wereld, de meeste openbare televisie en radio omroepen.
A UER, União Europeia de Radiodifusão (em inglês EBU, European Broadcasting Union) foi fundada em 1950 e atualmente tem 74 membros ativos em 54 países da Europa, África do Norte e Médio Oriente. A estes juntam-se 44 membros associados em 25 países do mundo, a maioria deles serviços públicos de rádio e televisão.

Eén van de meest bekende evenementen die door EBU georganiseerd worden is het Eurovisie Songfestival, maar ze is ook producent van The New European Songbook, een opzet dat hulde brengt aan de nieuwe muziek van een continent in beweging. De collectie bevat recente in opdracht gemaakte songs van verschillende EBU leden, elk vergezeld van een artistiek videoconcept.
Um dos eventos mais conhecidos organizados pela EBU é o Festival Eurovisão da Canção, mas também é produtor do The New European Songbook, evento que celebra a nova música que surge de um continente em fluxo. A coleção incorpora músicas recém-encomendadas de diferentes membros da EBU, cada uma acompanhada por um conceito de vídeo artístico.
The New European Songbook werd opgestart in 2016 met het project 'The New Shakespeare Songbook', een muzikaal eerbetoon aan William Shakespeare bij de 400ste verjaardag van zijn overlijden. In 2017 lag de focus op 'Migratiestromen binnen en buiten het continent': "De migratieprocessen zijn niet nieuw. Integendeel, ze vertegenwoordigen één van de weinige constanten van dit oude continent. Vanaf het begin was één van Europa's bepalende kenmerken de geografische beperking van zijn inwoners. Migratie wordt soms gezien als een bedreiging voor de Europese culturele identiteit, maar die transformatieprocessen zijn onmisbaar voor de levendigheid en de ontwikkeling van samenleving en cultuur. Europa en zijn cultuur zijn constant in beweging geweest.". Het thema van dit jaar is gerelateerd aan 100 jaar einde van de Eerste Wereldoorlog, met artiesten die werden gevraagd om teksten te maken die stilstaan bij 'Oorlog en Vrede'.
The New European Songbook foi iniciado em 2016 com o projeto 'The New Shakespeare Songbook', tributo musical a William Shakespeare no 400º aniversário de sua morte. Em 2017 pôs em foco 'Correntes de migração dentro e fora do continente': "Os processos de migração não são novidade. Pelo contrário, eles representam uma das poucas constantes deste velho continente. Desde o começo, uma das características definidoras era o confinamento geográfico de seus habitantes. A migração é por vezes vista como uma ameaça à identidade cultural da Europa, mas esses processos de transformação são indispensáveis para a vivacidade e o desenvolvimento da sociedade e da cultura. A Europa e sua cultura estão em constante movimento". O tema da edição deste ano está ligado ao centenário do fim da Primeira Guerra Mundial, com artistas convidados a compor textos que refletem sobre 'Guerra e Paz'.  
Portugal nam ook deel aan de laatste twee edities met projecten die mooie songs en leuke video's opleverden. In 2017 bracht RTP (=Portugese openbare omroep) met 'Triste sina' de fado zangeres Carolina samen de Argentijnse grootmeester op contrabas Demian Cabaud. Dit jaar neemt Portugal deel met het nummer 'Conta-me dos vivos', gezongen door Cristina Branco op tekst en muziek van André Henriques, zanger en gitarist van de groep Linda Martini.
Portugal também contribui nas últimas duas edições com projetos que resultaram em canções interessantes e vídeos engraçados. Em 2017 a RPT ligou a fadista Carolina com 'Triste sina' ao mestre argentino do contrabaixo Demian Cabaud. Neste ano Portugal participa com a canção 'Conta-me dos vivos', interpretada por Cristina Branco, com letra e música de André Henriques, cantor e guitarrista dos Linda Martini.


CONTA-ME DOS VIVOS
Só te conto da pequena guerra
Das saudades que tenho da terra.
Ontem pensei que não te via mais
Eu que nem sei rezar, rezei
Nem te conto da noite passada
O céu gemia numa trovoada
E eu franzino que já nem caibo na farda
Um burro de albarda larga
Conta-me dos vivos, para me distrair

Meu amor dormi numa trincheira
De pé à chuva como uma videira
E até sonhei que já me tinhas esquecido
Eu que nem sei sonhar, sonhei
Ninguém me diz quando isto acaba
Teus pais merecem ver-te bem casada
Um bom homem com trabalho e uma enxada
Será melhor que a alma penada
Conta-me dos vivos, para me distrair
© Letra: André Henriques
VERTEL ME OVER DE LEVENDEN
Ik vertel je slechts over de kleine oorlog
Over het heimwee naar mijn land
Gisteren dacht ik je niet meer terug te zien
Ik, die niet eens weet hoe te bidden, heb gebeden
Ik vertel je zelfs niet over gisteravond
De hemel kreunde onder het onweer
Ik, zo mager, val zowat uit mijn uniform
Een ezel met een breed pakzadel
Vertel me over de levenden, om me te verstrooien

Mijn liefste, ik heb geslapen in een loopgraaf
Rechtop in de regen, als een wijnstok
En zelfs gedroomd dat je me al was vergeten
Ik, die niet eens weet hoe te dromen, heb gedroomd
Niemand vertelt me wanneer dit eindigt
Jouw ouders verdienen je goed getrouwd te zien
Een goeie man met werk en een schoffel
Zal beter zijn dan een dolende geest
Vertel me over de levenden, om me te verstrooien
© Tekst: André Henriques - eigen vertaling


TRISTE SINA
Mar de mágoa sem marés
Onde não há sinal de qualquer porto
De lés a lés o céu é cor de cinza
e o mundo desconforto
No quadrante deste mar que vai rasgando
Horizontes sempre iguais à minha frente
Há um sonho agonizando, lentamente, tristemente
Mãos e braços, para quê?
E para quê, os meus cinco sentidos?
Se a gente não se abraça e não se vê, ambos perdidos

Nau da vida que me leva naufragando em mar de trevas
Com meus sonhos de menina... triste sina

Pelas rochas se quebrou
E se perdeu a onda deste sonho
Depois ficou uma franja de espuma a desfazer-se em bruma
No meu jeito de sorrir ficou vincada
A tristeza, de por ti não ser beijada
Meu senhor de todo o sempre, sendo tudo, não és nada
© Letra: Nóbrega e Sousa / Jerónimo Bragança
TRIESTIG LOT
Zee van verdriet zonder getijden
Nergens een teken van enige haven
De lucht is grijs van links naar rechts
en de wereld troosteloos
In het kwadrant van de openscheurende zee
Horizonten voor mij, eentonig gelijk
Er is een stervende droom, langzaam, droevig
Handen en armen, waarvoor?
En waarvoor, mijn vijf zintuigen?
Als we elkaar niet omhelzen en niet zien, beiden verloren
Levensschip dat me laat zinken in een zee van duisternis
Met mijn meisjesdromen... triestig lot

Door de rotsen brak de golf van
deze droom en ging verloren
Bleef over een vlokje schuim dat oplost in de mist
In mijn lachende gezicht werd gekerfd
Het verdriet niet door jou te worden gekust
Mijn meester van altijd, alles voor mij, je bent niets
© Tekst: Nóbrega e Sousa/Jerónimo Bragança - eigen vertaling


23 nov 2018

'DO AVESSO' IS NIEUW ALBUM VAN ANTÓNIO ZAMBUJO
'DO AVESSO' É O NOVO ÁLBUM DE ANTÓNIO ZAMBUJO
Twee jaar na het eerbetoon aan Chico Buarque, 'Até Pensei que Fosse Minha', heeft António Zambujo zijn lang verwachte nieuwe album 'Do Avesso' voorgesteld. Op de plaat zoekt de artiest nieuwe benaderingen van zijn muziek en referenties die hij tot op heden niet heeft verkend op zijn traject.
Dois anos depois da homenagem a Chico Buarque 'Até Pensei que Fosse Minha', António Zambujo vem de apresentar o muito aguardado novo álbum, 'Do Avesso'. No disco o artista procura novas abordagens à sua música e referências que até hoje não explorou no seu percurso.

De aparte medewerking van het Orquestra Sinfonietta de Lisboa en de samenwerking met diverse musici en componisten (Luísa Sobral, Pedro da Silva Martins, Jorge Drexler, Miguel Araújo, Márcia, Mário Laginha, João Monge...) resulteren in een gewaagde, verrassende en meeslepende plaat.
A participação especial da Orquestra Sinfonietta de Lisboa e a colaboração com diversos músicos e compositores (Luísa Sobral, Pedro da Silva Martins, Jorge Drexler, Miguel Araújo, Márcia, Mário Laginha, João Monge...) resultam num disco arrojado, surpreendente e arrebatador.

Er zijn al drie indroductie concerten vastgelegd (23 februari-Coliseu in Porto, 2 maart-Coliseu dos Recreios in Lissabon, en 24 mei- Convento São Francisco in Coimbra), en ook de video van de presentatie single is al beschikbaar, 'Sem Palavras' met muziek van Mário Laginha en tekst van João Monge.
Já há três concertos de apresentação marcados (23 fevereiro, Coliseu do Porto, 2 março, Coliseu dos Recreios, Lisboa e 24 maio, Convento São Francisco, Coimbra) e já está disponível o vídeo do single de lançamento 'Sem Palavras', com música de Mário Laginha e letra de João Monge.

SEM PALAVRAS
Se eu pudesse dizer
O que o teu olhar diz
Quando me olhas assim
Se eu pudesse colher
A papoila que tu
Deixas dentro de mim
Se eu pudesse morar
Onde o teu coração
Tem a chave do lar
O mundo era perfeito
Tudo tinha o seu jeito
Dentro desse lugar
Se a nuvem fosse embora
E o sol radiasse
Dentro da minha voz
Talvez eu conseguisse
Que a minha voz voltasse
E falasse de nós
Se eu pudesse dizer
Dizer como segredo
E deixasse no ar, para mim o teu nome 
Eu já era feliz e deixava-me levar
Libertado do medo das palavras com fome
Mas por cada mulher
Que é só feita de amar
E nasceu numa flor, num jardim que tu lavras
Há um homem qualquer
Que aprendeu a falar
E morrendo de amor,
acabou sem palavras
© Letra: João Monge
ZONDER WOORDEN
Als ik kon zeggen
Wat jouw blik zegt
Als je me zo aankijkt
Als ik kon plukken
De klaproos die jij hier
Laat bij mij binnenin
Als ik kon wonen
Waar jouw hart
De sleutel van het huis heeft
Dan was de wereld perfect.
Had alles zijn plaats
Hier op deze plek
Als de wolk zou verdwijnen
En de zon zou stralen
Binnen in mijn stem
Misschien zou het dan kunnen
Dat mijn stem terugkeert
En praat over ons
Als ik kon zeggen
Als een geheim vertellen
En jouw naam voor mij in de lucht kon laten,
Dan zou ik al gelukkig zijn en mij laten leiden
Bevrijd van de angst voor holle woorden
Maar voor elke vrouw
Die alleen  is gemaakt uit liefhebben
En werd geboren in een bloem, in een tuin die jij verzorgt
Is er ergens een man
Die heeft leren praten
En die doodgaand aan liefde,
is geëindigd zonder woorden
© Tekst: João Monge - eigen vertaling

19 nov 2018

ALS UNDERGROUND TRADITIONELE MUZIEK ONTMOET
QUANDO UNDERGROUND ENCONTRA MÚSICA TRADICIONAL
"De Portugees Gonçalo Cardoso, alias Gonzo, runt nu al een paar jaar het magische 'Discrepant' label, dat zijn eigen speciale plek in de internationale undergroundscene heeft verworven.
"Há alguns anos que o Português Gonçalo Cardoso, também conhecido por Gonzo, é dono de seu próprio selo fonográfico mágico 'Discrepant', que ganhou o seu próprio lugar especial na cena underground internacional.

Antologia de Música Atípica Portuguesa’ is een serie die zich toespitst op nieuwe en atypische stromingen binnen de Portugese muziek met een (on)karakteristieke voet in de oude muzikale tradities van het land. Met als doelstelling om de geschiedenis te herevalueren, clichés te ontkrachten en vooral ruimte te laten voor een nieuwe wind. Hiervoor heeft Gonzo een aantal hedendaagse Portugese artiesten uit de onderstroom gevraagd hun visie te delen via herbewerkingen, herinterpretaties of originele composities geïnspireerd op oude muziekstukken. In dit eerste deel van de serie worden de werkliederen van het landelijke noorden en droge zuiden van Portugal verkend, tussen zee en pastorale weide.
'Antologia de Música Atípica Portuguesa' é uma série que se concentra em movimentos novos e incomuns na música Portuguesa com o pé (a)típico nas antigas tradições musicais do país. Com o objetivo de reavaliar a história, enfraquecer clichés e sobretudo dar espaço a um vento novo. Por isso Gonzo pediu alguns artistas contemporâneos portugueses do corrente subjacente para partilhar a visão através de retrabalhos, reinterpretações ou composições originais inspirados em obras musicais antigas. Nesta primeira parte da série são exploradas as canções de trabalho do norte rural e do sul seca de Portugal, entre o mar e o prado pastoral.
De opener ‘Antiplot’ van Live Low zet direct de toon via bezwerende spirituele vrouwenzang op trage tikken. De pastorale spirituele zang in ‘O Espatelar do Linho’ van Negra Branca, alias Marlene Ribeiro van Gnod, wordt bijgestaan door zachte trillingen en een melodie uit een warm synthesizerorgel. ‘Cicuda’ is gemoedelijke freejazz van het duo EITR (Pedro Lopes & Pedro Sousa) en in ‘Bocadinho de Alentejo’ door Luar Domatrix (Rodolfo Brito van Yong Yong) horen we natuurgeluiden naast werkklanken en een zingende mannenstem. Gonzo zelf brengt met ‘Agora Baixou o Sol’ een geweldige compositie met esoterische mannenzang op melodieuze drones en een vrouwelijke variant in ‘Já nem Gritam no Calvario’. Verder zijn er uiteenlopende composities door Tiago Morais Morgado, Filipe Felizardo en Von Calhau die ons wat minder smaken. Peter Forrest (alias Pedro Silva) brengt nog een mytische exploratie van het vergeten werklied ‘A Maria Cavaca’, waarop de meeluisterende Portugese levenspartner prompt moest lachen door het aandoenlijke verhaal en intonatie van het oude echtpaar over hun vee. Van deze serie zullen nog meerdere delen volgen, we kijken al smachtend uit naar de volgende."
(Bron: www.gonzocircus.com).
O tema inicial 'Antiplot' de Live Low dá o tom através de uma canção feminina fascinante e espiritual em tique-taque lento. O canto espiritual pastoral em 'O Espatelar do Linho' de Negra Branca, também conhecida como Marlene Ribeiro dos Gnod, é suportado por vibrações suaves e uma melodia de órgão sintetizador caloroso. 'Cicuda' é free jazz acolhedor do duo EITR (Pedro Lopes e Pedro Sousa) e em 'Bocadinho de Alentejo' por Luar Domatrix (Rodolfo Brito dos Yong Yong), ouvimos sons naturais com sons de trabalho e uma voz masculina cantando. O próprio Gonzo apresenta com 'Agora Baixou O Sol' uma grande composição com vocais masculinos esotéricos sobre drones melódicos e uma variante feminina em 'Já nem Gritam no Calvario'. A seguir há várias composições por Tiago Morais Morgado, Filipe Felizardo e Von Calhau dos quais não gostámos tanto. Peter Forrest (também conhecido como Pedro Silva) apresenta uma exploração mítica da canção de trabalho esquecida 'A Maria Cavaca', da qual a minha companheira da vida Portuguesa escutando prontamente riu-se, pela história comovente e a entonação do velho casal no seu gado. Vão seguir mais volumes desta série, já estamos ansiosamente à espera do próximo."
(Bron: www.gonzocircus.com).

Ik besef dat dit niet meteen de meest toegankelijke muziek is, maar toch loont het de moeite om de plaat te ontdekken. Gonzo vermeldt op de cover dat het album werd geïnspireerd door het werk van Michel Giacometti, een etnoloog afkomstig van het eiland Corsica, die tussen 1959 en 1990 traditionele Portugese muziek verzamelde, bestudeerde en verspreidde. Een fundamentele figuur in de Portugese etnologie wiens cinematografische werk ook een essentiële referentie vormt om het Portugal van de twintigste eeuw te kennen en na te denken over het parcours van de hedendaagse Portugese identiteit.
Dou me conta que não é a música mais acessível, mas ainda vale a pena descobrir o disco. Gonzo menciona na capa que o álbum foi inspirado pelo trabalho de Michel Giacometti, um etnólogo, natural da ilha da Córsega, que, entre 1959 e 1990, recolheu, estudou e divulgou a música tradicional portuguesa. Figura fundamental da etnologia portuguesa, a sua obra cinematográfica constitui também uma referência incontornável para conhecer o Portugal do seculo XX e refletir sobre os percursos da identidade portuguesa nos dias de hoje.

7 nov 2018

FADO VAN DE LOOPGRAVEN
FADO DAS TRINCHEIRAS
Op 11 november herdenken we 100 jaar Wapenstilstand van Compiègne, het akkoord dat in Frankrijk werd getekend en een einde maakte aan de Eerste Wereldoorlog. Oorspronkelijk bleef Portugal neutraal, maar in 1916 werd het toch door Engeland ‘verzocht’ om ook militairen naar het front te sturen. Om haar belangen in Afrika te vrijwaren stemde de jonge Portugese republiek in en zo’n 100 000 man trokken ten oorlog naar Angola en Mozambique, het grootste gedeelte werd echter in Noord-Frankrijk gestationeerd. De troepen waren slecht uitgerust en nauwelijks getraind en werden door de Duitsers overrompeld tijdens de Slag bij de Leie, met duizenden Portugese doden en gewonden. Deze Grote Oorlog had een diepe impact op de Portugese maatschappij en dit resulteerde ook in verschillende muzikale nummers uit die periode. Het succes van enkele van die songs maakte dat ze later in een nieuwe versie opnieuw opdoken. Dat is precies wat gebeurde met 'Fado das Trincheiras' (Fado van de Loopgraven).
Em 11 de novembro completa-se 100 anos do Armistício de Compiègne, acordo assinado na França para dar fim à Primeira Guerra Mundial. No início Portugal manteve-se neutro, mas em 1916 a Inglaterra ‘pediu’ para enviar tropas também. Para proteger os seus interesses na África a jovem República Portuguesa concordou e cerca de 100 000 homens foram para a guerra, a Angola e Moçambique, mas a maioria foi estacionado no norte da França. As tropas estavam mal equipadas e mal treinadas e foram invadidas pelos alemães durante a Batalha de la Lys, com milhares de mortos e feridos portugueses. Esta Grande Guerra teve um impacto profundo na sociedade portuguesa, o que também resultou em vários temas musicais da época. O sucesso de algumas destas canções fez com que, mais tarde, algumas reaparecessem renovadas. Foi exatamente o que aconteceu com o 'Fado das Trincheiras'.

In de jaren 20 van vorige eeuw was 'João Ratão' één van de meest succesvolle operettes in Portugal. Daarin werd de deelname geschetst van Portugal in de campagne in Vlaanderen gedurende de Eerste Wereldoorlog. Het werk belicht de terugkeer thuis en de liefdeshistorie van een Portugese soldaat nadat dat hij heeft deelgenomen aan de slag in Vlaanderen. De operette inspireerde Jorge Brum do Canto tot het realiseren van een gelijknamige film in 1940 en voor deze film werd het nummer 'Fado das Trincheiras' (Fado van de Loopgraven) geschreven, met muziek van António Melo en tekst van Félix Bernardes en João Bastos, gezongen door Óscar de Lemos.U kan de volledige film hier bekijken.
Nos anos 20 do século anterior, 'João Ratão' era um dos maiores êxitos de opereta em Portugal e o seu tema evocava a participação de Portugal na campanha da Flandres durante a Primeira Guerra Mundial. A obra retrata o regresso a casa e a história amorosa de um soldado português após ter participado na batalha na Flandres. A opereta inspirou Jorge Brum do Canto a realizar um filme homónimo em 1940 e é para este filme que foi escrito o tema 'Fado das Trincheiras', música de António Melo e letra de Félix Bernardes e João Bastos, interpretado por Óscar de Lemos. Pode ver o filme inteiro aqui.
Ten tijde van de Koloniale Oorlog in Angola, begin jaren 60, was er onvoldoende inspiratie om muziek te schrijven gebaseerd op het conflict en toen de oorlog begon in te hakken op het dagelijks leven van de Portugese families verschenen ook de eerste songs, als een vorm van ondersteuning voor de opoffering van zij die bij de oorlog betrokken waren. Zo werd op de radio 'Fado das Trincheiras' terug opgevist, maar nu gezongen door de onmiskenbare stem van de grote fado zanger Fernando Farinha, één van de grootste fadistas van die tijd. Het nummer werd één van de hymnes van de oorlog overzee.
Na altura da Guerra Colonial em Angola, início dos anos 60, houve falta de inspiração para compor canções inspiradas no conflito e quando a guerra começou a afetar a rotina das famílias portuguesas começaram também a surgir as primeiras canções, como forma de apoio ao sacrifício daqueles que participaram naquela guerra. Assim a rádio reciclou o 'Fado das trincheiras', agora interpretado pela voz inconfundível do grande fadista Fernando Farinha, um dos maiores fadistas da época que ficou conhecido como o Miúdo da Bica. O tema tornou-se um dos hinos da guerra do ultramar.