LETTERS IN STEEN EN PORTUGESE CALÇADA?

LETRAS EM PEDRA E CALÇADA À PORTUGUESA?

In Utrecht is wekelijks op zaterdag een lid van de Utrechtse Steenhouwersgilde aan het werk om op een blanco steen een nieuwe letter te kappen voor het gedicht 'De Letters van Utrecht'. Het gedicht is gestart op de Oudegracht en loopt richting het Ledig Erf. Op die manier vordert het gedicht jaarijks zo'n zeven meter en er is zowat drie jaar nodig om een zin af te maken.

Em Utrecht semanalmente no sábado um membro da Guilda de Pedreiros de Utrecht está a esculpir uma letra numa pedra em branco para o poema 'As Letras de Utrecht'. O poema começou na Oudegracht e corre em direção da Ledig Erf. Desta forma, o poema avança cerca de sete metros por ano e leva cerca de três anos para completar uma frase.

Op iedere letter kan geboden worden en de betreffende letter wordt uiteindelijk gelinkt aan de persoon met het hoogste bod, via een tekst op de zijkant van de steen. Zo deed toenmalig burgemeester Aleid Wolfsen het hoogste bod bij de onthulling van de eerste letter in juni 2012. De opbrengst van de gekochte letters wordt dan geschonken aan het goede doel.

Pode-se fazer uma oferta por cada letra e a letra relevante será ligada à pessoa com a oferta mais alta, por meio de um texto na lateral da pedra. Foi assim que Aleid Wolfsen, na altura o presidente da Câmara Municipal, fez a oferta mais alta na inauguração da primeira letra em junho de 2012. Os lucros das letras vendidas são doados para caridade.

Het project -een samenwerking van de Stichting De Letters van Utrecht, de Utrechtse Dichtersgilde, de Utrechtse Steenhouwersgilde en de gemeente Utrecht- loopt in principe voor eeuwig en altijd, tot het tegendeel bewezen wordt. Zolang er kopers zijn voor de stenen zullen dichters en letterkappers het gedicht voortzetten.

O projeto -uma colaboração entre a Fundação De Letras de Utrecht, o Grêmio de Poetas de Utrecht, Guilda de Pedreiros de Utrecht e Câmara de Utrecht - continuará em princípio para sempre, até que se prove o contrário. Enquanto houver compradores para as pedras, poetas e pedreiros/escultores continuarão o poema.

Amália - Calçada Portuguesa (Vihls)

Het lijkt mij althans een heel mooi initiatief, dat ook in andere steden navolging verdient en ook perfect uitvoerbaar is op de Portugese calçada. Ter illustratie het nummer 'Pedras da Calçada' van Paulo Gonzo, de eerste plaat die hij in Portugees uitbracht (1992).

Parece-me pelo menos uma iniciativa muito boa, que merece ser copiada noutras cidades e também é perfeitamente praticável na calçada portuguesa. Como ilustração a música 'Pedras da Calçada' de Paulo Gonzo, o primeiro disco que lançou em português (1992).

PEDRAS DA CALÇADA O suspeito foi calado Não tendo as provas na mão Não sabemos por que fado Estando longe dele, então Não teve companhia, E nem reclamar ninguém, Não chegou a ser refém, Esteve ausente por um dia. É nas pedras da calçada, Que a canção nos sai melhor, É nas pedras da calçada, Que o desejo abafa a dor Ofereceste-me uma rosa, Quanto vale ao fim da vida? Vale a voz silenciosa, Vale a testa adormecida © Letra: Jorge Palma

STRAATSTENEN De verdachte werd het zwijgen opgelegd Omdat hij geen bewijzen in handen had We kennen de omstandigheden niet Zo ver weg van hem, dus Hij had geen vriendenkring, Kon bij niemand terecht, Hij maakte het zelfs niet als gijzelaar, Hij was gewoon afwezig voor een dag. Het is op de straatstenen, Dat een song beter tot zijn recht komt, Het is op de straatstenen, Dat verlangen pijn versmacht Je bood me een roos aan, Wat is die waard bij het levenseinde? Ze is een stille stem waard, Een ingeslapen gelaat. © Tekst: Jorge Palma - eigen vertaling

ANTÓNIO VARIAÇÕES: UITVINDER VAN DE PORTUGESE POP

ANTÓNIO VARIAÇÕES: INVENTOR DA POP PORTUGUESA

António Joaquim Rodrigues Ribeiro (1944-1984), bekend als António Variações, was een Portugese singer-songwriter uit de beginjaren 80, die door velen beschouwd wordt als de uitvinder van de Portugese popmuziek. Een korte carrière, vanwege zijn vroegtijdige dood op zijn negenendertigste, belette hem niet om uit te groeien tot een uiterst belangrijk artiest, die de Portugese muziek decennia lang bleef beïnvloeden.

António Joaquim Rodrigues Ribeiro (1944-1984), conhecido por António Variações, era um cantor e compositor português no início dos anos 1980, que por muitos é considerado o inventor da música pop portuguesa. Uma curta carreira, devido à sua morte prematura na idade de trinta e nove anos, não impediu-o tornar-se um artista muito significativo, que continuou influenciar a música portuguesa nas décadas posteriores.

Hij was een boerenzoon die 11 broers en zussen had, van wie er twee heel jong stierven. Zijn vader, Jaime Ribeiro, speelde cavaquinho en accordeon en inspireerde António, die al vroeg een passie voor muziek toonde. Twaalf jaar oud vertrok hij naar Lissabon, waar hij werkte als leerling bediende, kapper, receptionist en verkoper. Na drie jaar militaire dienstplicht in Angola (1964-1967) trok hij naar Londen en in 1975 naar Amsterdam, waar hij een nieuwe wereld en een nieuwe manier van leven ontdekte. Terug in Portugal bracht hij zijn eerste single uit, 'Povo que Lavas no Rio', een nummer dat onsterfelijk werd gemaakt door fado diva Amália Rodrigues. De cover van deze onaantastbare fado zorgde voor controverse, maar na verloop van tijd werd het toch geaccepteerd als een echt eerbetoon van Variações aan Amália. Vervolgens nam hij zijn eerste LP op, 'Anjo da Guarda', waarop tien eigen nummers stonden.

Era filho de camponeses que tinha 11 irmãos e irmãs, dos quais dois faleceram muito novos. Jaime Ribeiro, o seu pai, tocava cavaquinho e acordeão e inspirou António, que desde cedo revelou uma paixão pela música. Com doze anos foi para Lisboa, onde trabalhou como aprendiz de escritório, barbeiro, balconista e caixeiro. Depois dos três anos de serviço militar obrigatório em Angola (1964-1967), foi para Londres e em 1975 para Amesterdão, descobrindo um novo mundo e uma nova maneira de viver. De volta em Portugal editou o primeiro single com o tema 'Povo que Lavas no Rio', imortalizado pela diva do fado Amália Rodrigues. O cover deste fado intocável causou polémica, mas com o tempo foi aceito como uma homenagem sincera de Variações a Amália. De seguida, gravou o seu primeiro LP, 'Anjo da Guarda' com dez faixas, todas de sua autoria.

Begin 1984 bracht Variações zijn tweede en meteen laatste LP uit, 'Dar & Receber', die opnieuw heel enthousiast werd onthaald. In april gaf hij zijn laatste concert en kort daarna verscheen hij voor de laatste keer in het openbaar in een televisieshow, die dan ook de enige uitvoering van nummers uit het nieuwe album op het kleine scherm zal blijken. Op 17 mei, hij was toen reeds ernstig ziek, zong de muzikant op de Queima das Fitas in Coimbra (verbranding van de vaandels door de studenten), maar werd kort daarna opgenomen in een ziekenhuis vanwege een bronchiaal-astmatisch probleem, veroorzaakt door het HIV-virus, dat toen nog maar nauwelijks bekend was. Hij stierf in juni en er wordt gezegd dat hij waarschijnlijk één van de eerste slachtoffers van HIV in Portugal was.

No início de 1984 Variações lançou o seu segundo e último LP, 'Dar & Receber', mais uma vez recebido com grande entusiasmo. Em abril, deu seu último concerto e pouco depois apareceu pela última vez em público num programa de televão, que será a única interpretação no pequeno ecrã das faixas do novo disco. Já gravemente doente, no dia 17 de maio, o músico cantou na Queima das Fitas de Coimbra, mas logo depois foi internado no hospital devido a um problema brônquico-asmático, causado pelo vírus HIV, um vírus ainda pouco conhecido na altura. Morreu em junho e especula-se que provavelmente foi um das primeiras vítimas de HIV em Portugal.

Zijn oeuvre is een mix van rock, pop en blues met fado en traditionele Portugese melodieën, waardoor hij zijn eigen onmiskenbare stijl creëerde, die voor velen symbool staat voor de liberalisering na de Anjerrevolutie van 1974. Zijn excentrieke uiterlijk en de originaliteit en het provocerende karakter van zijn muziek leverden hem snel grote nationale bekendheid op en maakten van hem één van de meest innovatieve artiesten in de recente geschiedenis van de Portugese muziek.

A sua obra é uma mistura de rock, pop e blues com fado e melodias tradicionais portuguesas e assim criou um estilo próprio e inconfundível, que para muitos é simbólico da liberalização depois da Revolução dos Cravos de 1974. O seu visual excêntrico e a originalidade e natureza provocante da sua música rapidamente renderam lhe fama considerável nacional e fizeram dele um dos artistas mais inovadores da história recente da música portuguesa.

In het jaar van de 35ste verjaardag van de dood van António Variações presenteert regisseur João Maia 'Variações', een film met Sérgio Praia in de hoofdrol, die het leven van de muzikant verhaalt en die op 22 augustus in de bioscopen komt.

No ano em que se celebra o 35º aniversário da morte de António Variações, o realizador João Maia apresenta 'Variações', filme com Sérgio Praia no papel principal, que conta a história do músico e que chega às salas de cinema a 22 de agosto.

MARIA EMÍLIA: FADO MET BRAZILIAANSE ROOTS

MARIA EMÍLIA: FADO COM RAÍZES BRASILEIRAS

Maria Emília werd geboren in São Paulo, maar vertrok al heel jong naar Portugal. “Mijn grootvader was afkomstig van Anadia (Pt), trok naar Brazilië, leerde er mijn groetmoeder kennen en ze hadden zes of zeven kinderen. Mijn vader, de jongste, naturaliseerde zich later tot Portugees.” Maria Emília zag in het begin van de jaren 90 het levenslicht, een moment waarop de situatie in Brazilië bijzonder gewelddadig was. Haar vader, die er samen met de broers, twee marmer- en graniet bedrijven had, kreeg een voorstel om in Portugal te gaan werken en nam het aan. Samen met zijn dochter installeerde hij zich in de Minho, maar diende terug te keren omwille van gezondheidsproblemen van één van zijn broers. Maar reeds in Brazilië, onder invloed van haar grootvader, hadden ze reeds kennis gemaakt met fado. “Hij was het die fado bij ons thuis bracht. En mijn vader, uit interesse, trok samen met hem regelmatig naar de Portugese gemeenschap in São Paulo en leerde Portugese gitaar spelen.” Later verkoos hij om opnieuw naar Portugal te trekken, dit keer als gitarist in een fado club.

Maria Emília nasceu em São Paulo mas muito jovem partiu para Portugal. “O meu avô, que nasceu na Anadia, foi para o Brasil, conheceu a minha avó, tiveram seis ou sete filhos. O meu pai, o mais novo, naturalizou-se português mais tarde.” Maria Emília nasceu no início dos anos 1990, uma altura em que a situação estava particularmente violenta no Brasil. O pai, que ali com os irmãos tinha duas empresas de mármores e granitos, recebeu uma proposta de trabalho de Portugal e aceitou. Acompanhado da sua filha, instalou-se no Minho mas teve que voltar porque um dos irmãos tinha um problema de saúde. Mas já no Brasil, por influência do avô, o fado entrara nas suas vidas. “Ele é que levou o fado lá para casa. E o meu pai, por interesse, ia muito com ele às comunidades portuguesas em São Paulo e aprendeu a tocar guitarra portuguesa.” Mais tarde o pai optou por vir para Portugal, desta vez como guitarrista numa casa de fados.

De relatie van Maria Emília met fado begon al in Brazilië. In een Portugees fado huis, in het centrum van São Paulo, improviseerde zij enkele verzen. In Lissabon, toen Maria Emilia 13, 14 was, begon ze te roken en had ze dus geld nodig. Haar vader zei tegen haar: "Wil je roken? Dan moet je ervoor werken. Leer deze 15 fado's zodat je volgende week met je vader in Tipóia kan gaan werken." En zo begon het, de start van haar carrière als fadozangeres in de belangrijkste fado-huizen. "Ik denk dat A Severa het enige fado-huis in de Bairro Alto is waar ik niet heb opgetreden, in alle andere heb ik gezongen." Zoveel dat haar debuutalbum uiteindelijk 'Casa de Fado' als titel meekreeg.

A relação de Maria Emília com o fado já começou no Brasil. Numa casa de fado de dono português, mesmo no centro da cidade de São Paulo, cantou uma quadrazinha à desgarrada. Em Lisboa, quando Maria Emília tinha 13, 14 anos começou a fumar e precisava de dinheiro. O pai disse-lhe assim: "Queres fumar? Então vais trabalhar. Faz o favor de aprender 15 fados que para a semana vais trabalhar com o pai na Tipóia.” E assim começou e ela deu início à sua carreira de fadista, atuando nas casas de fado mais emblemáticas. “Acho que a única casa de fado do Bairro Alto onde não cantei foi n’A Severa, de resto cantei em todas.” Tantas que o seu disco de estreia acabou por chamar-se Casa de Fado.

Op deze plaat staan verschillende traditionele fado's en versies van klassieke fado's, die met de stem van Amália, Beatriz da Conceição of Anita Guerreiro geschiedenis hebben geschreven. Maar naast die fado's eindigt het album met twee Braziliaanse songs, die ze in het Braziliaans Portugees zingt: 'De volta para o meu aconchego', een bekende Braziliaanse klassieker van Dominguinhos en Nando Cordel, met op piano Filipe Raposo en 'Minha paz' , een nieuw nummer dat de Braziliaan Edu Krieger voor haar schreef. Dit debuutalbum bevestigt Maria Emília als een van de grote revelaties van de fado.

Neste disco há vários fados tradicionais e versões de fados clássicos que fizeram história na voz de Amália, Beatriz da Conceição ou Anita Guerreiro. A par dos fados o álbum termina com duas canções brasileiros, que ela canta em português do Brasil: 'De volta para o meu aconchego', conhecido clássico brasileiro de Dominguinhos e Nando Cordel, acompanhada ao piano por Filipe Raposo, e 'Minha paz', original que o brasileiro Edu Krieger escreveu para ela. Este disco de estreia confirmou Maria Emília com toda a certeza como uma das grandes revelações do fado.

In december komt Maria Emília voor enkele concerten naar Nederland:

Em dezembro Maria Emília atuará na Holanda:

Concertgebouw, Eindhoven 6/12

Tivoli, Vredenburg 7/12

Huistheater De Steenakker, Haps 8/12

De Doelen, Rotterdam 8/12

TAIS QUAIS: FASCINATIE

OS TAIS QUAIS: FASCINAÇÃO

Eind deze maand komt 'As Novas Aventuras' uit, het tweede album van Tais Quais, de groep die Tim, João Gil, Vicente Palma, Vitorino, Celina Piedade, António Serafim, Paulo Ribeiro en Sebastião Santos ooit samenbracht rond de Cante Alentejano, muziek die mede door hun inzet Immaterieel Werelderfgoed werd.

No fim deste mes vai surgir 'As Novas Aventuras', segundo álbum dos Tais Quais, o grupo que junta Tim, João Gil, Vicente Palma, Vitorino, Celina Piedade, António Serafim, Paulo Ribeiro e Sebastião Santos, à volta da música que também ajudaram a elevar a Património Imaterial da Humanidade, o Cante Alentejano.

'Fascinação' is de eerste single uit het album. Het nummer is een wals die geschreven werd in 1905 door de fransman Dante Pilade 'Fermo' Marchetti, op tekst van Maurice de Féraudy. Het werd vertaald naar het Engels door Dick Manning in 1932. Later werd het nummer opgenomen door o.a. Dinah Shore, Nat King Cole en Paul Mauriat. In 1976 maakte ook Elis Regina haar eigen versie. 'Fascinação' staat op de soundtrack van soapserie 'O Casarão' en werd één van de bekendste opnames van Elis Regina. In 2007 stond de Franstalige versie op de soundtrack van de film over het leven van Edith Piaf.

'Fascinação' é o primeiro single retirado do álbum. O tema é uma valsa escrita em 1905 pelo francês Dante Pilade 'Fermo' Marchetti (1876-1940) e a letra original por Maurice de Féraudy. Foi traduzida para a língua inglesa por Dick Manning em 1932. A canção foi mais tarde regravada por Dinah Shore, Nat King Cole e Paul Mauriat. Em 1976 Elis Regina fez o seu registro da canção. 'Fascinação' faz parte da banda sonora da novela 'O Casarão' e tornou-se uma das interpretações mais reconhecidas de Elis Regina. Em 2007, a versão em francês integrou a trilha-sonora do filme baseado na vida de Edith Piaf.

Sebastião Santos: "Het was begin 2019, midden een repetitie waarin aan structuren werd gewerkt en stemmen werden uitgetest in nieuwe songs, toen Tim voorstelde om 'Fascination' eens te proberen. Gil pikte het meteen op en begon aan het nummer te werken, op zoek naar de geschikte begeleiding en met Paulo, die al de tekst voor handen had, deden we een eerste verkenning van de song. Vitorino kwam meezingen en al snel beseften we dat het een goed idee was. Het was wel nodig om de zangpartij aan te passen en, om af te wijken van de klassieke opname van de versie van Elis Regina, probeerden we het eerste deel van het nummer op te delen tussen mijn stem en die van Vicente. Voor mij, die niet behoor tot de generatie die de soap serie 'O Casarão' zag, was dit allemaal nieuw, maar ik ben ondertussen al gewoon om te vertrouwen op de uitdagingen en de inbreng van de andere leden van Tais Quais. Celina kwam aan en keurde het goed, we namen al een versie op met accordeon en een balans tussen kwaliteiten en zwakke punten, en we gingen samen lunchen, nog steeds aan het neuriën 'Os sonhos mais lindos, sonhei....'."

Sebastião Santos: “Foi no início de 2019, a meio de um ensaio em que se fechavam estruturas e experimentavam vozes nas canções novas, que o Tim sugeriu experimentarmos tocar o 'Fascinação'. O Gil agarrou logo a ideia e começou a trautear o tema, procurando as posições que acompanhavam a melodia e com o Paulo já de letra na mão, experimentamos dar a volta à canção. O Vitorino juntou-se à cantoria e não foram precisas muitas tentativas para perceber que a ideia resultava. Era preciso completar o naipe dos cantores e para fugir um pouco ao registo clássico da versão Elis Regina, experimentámos ter a minha voz e a do Vicente a dividir a primeira parte do tema. Para mim que não pertenço à geração que viu a novela 'O Casarão' tudo isto era uma novidade, mas já me habituei a confiar nos desafios e na generosidade dos restantes Tais Quais. A Celina chegou e aprovou, gravamos uma versão do tema já com acordeão e no balanço entre virtudes e defeitos, saímos todos satisfeitos para almoçar ainda a cantarolar 'Os sonhos mais lindos, sonhei...'."

FASCINAÇÃO Os sonhos mais lindos sonhei. De quimeras mil um castelo ergui E no teu olhar, tonto de emoção, Com sofreguidão mil venturas previ. O teu corpo é luz, sedução, Poema divino cheio de esplendor. Teu sorriso prende, inebria e entontece. És fascinação, amor. © Letra: Maurice de Féraudy

FASCINATIE De mooiste dromen heb ik gedroomd. Van duizend luchtkastelen een kasteel gebouwd En in jouw blik, dronken van emotie, Zag ik vol ongeduld oneindig geluk. Jouw lichaam is het licht, verleiding, Goddelijk gedicht vol glans. Jouw glimlach boeit, maakt dronken en duizelig. Jij bent fascinatie, liefste. © Tekst: Maurice de Féraudy - eigen vertaling