LETTERS IN STEEN EN PORTUGAL

WELKOM - SEJA BEM-VINDO

Van Jeroen Boudens leerde ik letters in steen verwerken. Muziek bracht mij naar Portugal waar ik verliefd werd op het land, zijn inwoners en fado. Van deze passies heb ik een cocktail gemaakt, met behoorlijk wat muziek toegevoegd. Welkom op deze blog waar je hopelijk ook jouw ding vindt. Het letterkappen is echter al een tijdje beperkt door een hardnekkige tendinitis...

Jeroen Boudens ensinou-me a escultura das letras em pedra. A música trouxe me a Portugal onde apaixonei-me pelo paÍs, pelos habitantes e pelo fado. Destas paixões fiz um cocktail, colocando bastante música. Seja bem-vindo neste blog e espero que vá gostar. No entant, há algum tempo a esculptura de letras tem sido limitada por uma tendinite teimosa.... (Sou belga, então peço desculpa por erros de tradução)

20 jun 2016

JÚLIO RESENDE EN JÚLIO MACHADO VAZ: POËZIE EN PIANO
JÚLIO RESENDE E JÚLIO MACHADO VAZ: POESIA E PIANO
Júlio Machado Vaz stelde op een dag aan Júlio Resende voor om zijn muziek ten dienste te stellen van zijn meest dierbare poëzie. Júlio Resende zou hem geantwoord hebben dat hij muziek aan die poëzie wou koppelen, maar alleen als Júlio Machado Vaz zelf zou voorlezen. De psychiater en seksuoloog, die geen schrik heeft van taboes, nam de uitdaging aan. En wat repetities en discussies later namen Júlio en Júlio een plaat op. Ze is getiteld ‘Poesia Homónima por Júlio Resende e Júlio Machado Vaz’ en de verzen zijn van Eugénio de Andrade en Gonçalo M. Tavares. Eén stem, twee verschillende invalshoeken op poëzie en veel aangepaste muziek.
Um dia Júlio Machado Vaz sugeriu a Júlio Resende a possibilidade de colocar a sua música ao serviço da poesia de que se sentisse mais próximo. Júlio Resende ter-lhe-á respondido que juntaria música a poesia se fosse o próprio Júlio Machado Vaz a lê-la. O psiquiatra e sexólogo, não temendo tabus, aceitou o desafio. E depois de ensaios e desconcertos, Júlio e Júlio acabaram por gravar um disco. Chama-se ‘Poesia Homónima por Júlio Resende e Júlio Machado Vaz’ e os versos são de Eugénio de Andrade e Gonçalo M. Tavares. Uma voz, dois olhares distintos sobre a poesia, e muita música em consonância.
Op de plaat is een interactie te horen tussen het gesproken woord van Machado Vaz en de piano van Resende, waarbij de dynamiek uitsluitend wordt bepaald door de improviserende inzet van beide partijen. De keuze van de gedichten op de plaat, die je kan horen en lezen, wordt bepaald door de affectie van elk van de uitvoerders. Machado Vaz koos Eugénio de Andrade, in zijn reeds bekende passie voor kunst en in het bijzonder voor de poëzie en het werk van deze dichter. Aan de andere kant ging de voorkeur van Júlio Resende uit naar de schrijver Gonçalo M. Tavares, wiens poëtisch werk is verzameld in één boek -‘1’- uitgegeven bij Relógio D’Água.
Ao longo do disco escuta-se uma interação entre as palavras ditas por Machado Vaz e o piano de Resende, cuja dinâmica é apenas determinada pela entrega à improvisação dos dois intervenientes. A escolha dos poemas que podem ser ouvidos e lidos no disco tem que ver com os afectos de cada um dos intérpretes. Machado Vaz escolheu Eugénio de Andrade, reiterando o seu já conhecido entusiasmo pelas artes, nomeadamente pela poesia e obra deste poeta. Do outro lado, Júlio Resende elegeu o escritor Gonçalo M. Tavares, cuja obra poética está reunida num único livro – ‘1’ – editado pela Relógio D’Água.
Deze plaat is een hommage geworden aan één van de grootste hedendaagse portugeestalige dichters, wiens werk meer aandacht verdient, en aan één van de interessantste actuele schrijvers uit de lusofone cultuur.
Este é um disco que se transforma em homenagem a um dos maiores poetas da língua portuguesa contemporânea, cuja obra merece ser revisitada, e a um escritor dos mais vivos que a nossa cultura conhece aqui e além-fronteiras.   

Bron/fonte: www.e-cultura.sapo.pt


Urgentemente

É urgente o amor
É urgente um barco no mar

É urgente destruir certas palavras,
ódio, solidão e crueldade,
alguns lamentos, muitas espadas.

É urgente inventar alegria,
multiplicar os beijos, as searas,
é urgente descobrir rosas e rios
e manhãs claras.

Cai o silêncio nos ombros e a luz
impura, até doer.
É urgente o amor, é urgente
permanecer.
 
© Eugénio de Andrade em ‘Até Amanhã’
Dringend

Dringend is de liefde
Dringend is een schip op zee

Dringend dienen zekere woorden vernietigd,
haat, eenzaamheid en wreedheid,
bepaalde jammerklachten, de vele zwaarden.

Dringend moeten we vreugde bedenken,
kussen vermenigvuldigen, verbondenheid,
dringend moeten we rozen en rivieren ontdekken
en heldere ochtenden.

De stilte valt op de schouders en sensueel
licht, tot de pijngrens.
Dringend is de liefde, volhouden is
dringend.

© Eugénio de Andrade in ‘Até Amanhã’ - eigen vertaling

16 jun 2016

DONA ROSA  -  Disney Story ?
Ze staat begin volgend jaar geprogrammeerd in Gent, daarom dit bericht even opnieuw.
Ela está programada no início do próximo ano, em Ghent, por isso este post aqui novamente.

Rosa Francelina Dias Martins wordt geboren in Porto in 1957, en komt in een armoedig gezin terecht met 23 broers en zussen. Ze wordt op haar vierde blind t.g.v. een meningitis, wat de problemen alleen maar erger maakt. Ze leert een repertoire Portugese volksmuziek aan en gaat daarmee de bedeltoer op in cafés en kroegen. Later wordt ze ondergebracht in een nonnenklooster waar ze toch een tijdje school kan lopen. Op haar 20ste trekt ze naar Lissabon, waar ze samen met andere dakloze blinden op straat aan de kost probeert te komen. Op een dag wordt ze van haar schamele bezittingen beroofd en raden de anderen haar aan om haar mooie stem te gaan gebruiken als broodwinning. Gedurende jaren begeleidt ze haar tragisch levenslied met een simpele triangel en zijn de straten van Lissabon haar werkterrein. Op een dag trekt ze de aandacht van André Heller, een Oostenrijkse artiest, die haar leven totaal zal veranderen. Wanneer die een tijdje later een fado-zangeres zoekt voor een TV-programma i.v.m. wereldmuziek (‘Stimmen der Welt’), gaat hij Dona Rosa opzoeken in Lissabon en brengt haar naar Marroko voor de opnames. 
Rosa Francelina Dias Martins nasceu no Porto (1957),  de uma família pobre com 23 irmãos. Cegou aos quatro anos devido a uma meningite e os problemas tornaram-se ainda piores. Ela aprende um repertório de músicas populares e vai para a rua pedir esmola em tascas e cafés. Mais tarde é internada num asilo de freiras onde chega a estudar durante alguns anos. Aos 20 anos vai para Lisboa, onde tenta ganhar a vida nas ruas, com outras pessoas cegas sem-teto. Um dia é roubada das suas poucas pertences e os outros recomendam-lhe usar a sua bela voz como forma de ganha-pão. Durante anos ela canta o fado, acompanhada apenas pelos ferrinhos, sendo as ruas de Lisboa o teatro dela. Num dia atrai a atenção de André Heller, um artista austríaco que mudará sua vida completamente. Quando mais tarde Heller precisa duma fadista para um programa de televisão intitulado ‘Vozes do Mundo’, ele vai à procura de Dona Rosa em Lisboa e leva-a ao Marrocos para a gravação do programa.

Ze wordt er goed onthaald en komt er in contact met het koor “Bulgarian Voices Angelite”, waarmee ze gaat samenwerken. Zo belandt ze van de Rua Augusta in Lissabon rechtstreeks in het wereldmuziek-circuit en staat binnen de kortste keren op concertpodia in de grote wereldsteden, begeleid door een kwartet dat zich “Grupo de Amigos da Dona Rosa” noemt. Er kwamen ondertussen reeds 4 cd’s uit - Histórias da Rua (2000), Segredos (2003), Alma Livre (2007) en Sou Luz (2012) - en met haar 300 concerten in het buitenland zit ze zowat op het niveau van grootheden als Madredeus en Mariza. In Portugal heeft ze echter nooit dergelijk succes gehad en ze is nog regelmatig in de straten van Lissabon te vinden,  als straatzangeres met haar triangel, tussen vrienden van vroeger. Sprookjes bestaan blijkbaar nog.
Ela é bem recebida o que leva-a a conhecer o coro "Vozes búlgaras Angelite", com quem vai colaborar. E assim ela entra directamente da Rua Augusta em Lisboa no circuito da World Music e percorre os palcos das grandes metrópoles do mundo, acompanhada por um quarteto que se intitula "Grupo de Amigos da Dona Rosa”. Entretanto, já gravou quatro álbuns - Histórias da Rua (2000), Segredos (2003), Alma Livre (2007) e Sou Luz (2012) - e com quase 300 concertos no exterior do país ela está no nível de celebridades como Madredeus e Mariza. Em Portugal, ela não teve tal sucesso e ainda se encontra regularmente na Rua Augusta de Lisboa, com os velhos amigos, cantando e tocando os ferrinhos. Aparentemente os contos de fadas ainda existem.


7 jun 2016

DE KLASSIEKER ‘FOI DEUS’ LIVE UITGEVOERD DOOR ANTÓNIO ZAMBUJO
O CLÁSSICO ‘FOI DEUS’ INTERPRETADO AO VIVO POR ANTÓNIO ZAMBUJO


FOI DEUS
Não sei, não sabe ninguem,
porque canto fado
neste tom magoado de dôr e de pranto.
Neste tormento, todo sofrimento,
eu sinto que a alma cá dentro se acalma
nos versos que canto.

Foi Deus que deu luz aos olhos,
que perfumou as rosas,
deu oiro ao sol e prata ao luar,
foi Deus que me pôs no peito
um rosario de penas
que vou desfiando
e choro a cantar.
E pôs as estrelas no céu
e fez o espaço sem fim,
deu o luto às andorinhas,
e deu-me esta voz a mim.

Se eu canto, não sei o que canto,
misto desventura,
saudade, ternura
e talvez amor.
Mas sei que cantando,
sinto mesmo que enquanto,
se tenho um desgosto,
o pranto no rosto
nos deixa melhor.

Foi Deus que deu voz ao vento,
luz ao firmamento
e deu o azul às ondas do mar,
Foi Deus que me pôs no peito
um rosário de penas
que vou desfiando
e choro a cantar.
Fez poeta ao rouxinol,
pôs no campo o alecrim,
deu as flores à primavera,
e deu-me esta voz a mim.
© Alberto Janes
GOD WAS HET
Ik weet niet, niemand weet
waarom ik fado zing
op deze trieste toon vol pijn en verdriet.
Met deze kwelling en al dat leed
voel ik dat mijn ziel binnenin tot rust komt
in de verzen die ik zing.

God was het die ogen het licht gaf,
de rozen hun aroma,
de zon goud kleurde en de maan zilver,
God was het, die in mijn ziel een rozenkrans
van treurnis heeft gelegd,
die ik helemaal moet aftellen,
terwijl ik lamenterend zing.
Hij zorgde voor sterren aan de hemel,
en de oneindige ruimte,
mat de zwaluwen hun rouwkleed aan,
en gaf me deze stem van mij.

Wanneer ik zing, weet ik niet wat ik zing,
een mix van ongeluk,
saudade, tederheid
en misschien ook liefde.
Maar ik weet dat ik bij het zingen,
voel dat terzelfdertijd,
wanneer ik verteerd word door verdriet
het leed op mijn gezicht
ons beter maakt.

God was het die de wind een stem gaf,
licht aan het firmament
en de golven van de zee blauwe kleurde.
God was het, die in mijn ziel een rozenkrans
van treurnis heeft gelegd,
die ik helemaal ga aftellen,
terwijl ik in geweeklaag zing.
Een dichter maakte hij van de nachtegaal,
plaatste rozemarijn in het veld,
gaf de lente haar bloemen,
en gaf me deze stem van mij.
© Alberto Janes - eigen vertaling