LIEFDE VOOR EN MET MUZIEK
AMOR PELA E COM A MÚSICA
Het is weer bijna zover: Valentijnsdag. Tenzij u op een afgelegen eiland woont heeft u het zeker al gemerkt, de gekte is overal losgebarsten. Veertien februari wordt beschouwd als officiële dag van de liefde, maar waar komt het feest eigenlijk vandaan? Wel, kort samengevat, niemand die het weet want over Sint Valentijn is geen enkele concrete informatie beschikbaar. Sommigen hebben het over christelijke martelaren, anderen vallen terug op verschillende mythen en legendes en volgens nog anderen dankt het zijn ontstaan aan Geoffry Chaucer (auteur van de Canterbury Tales) die het in één van zijn gedichten had over “Want dit was op Sint Valentijnsdag – Als elke vogel daar zijn maatje komt kiezen...”. Overigens, in 1969 besloot de katholieke kerk om, bij gebrek aan enig biografisch gegeven, 14 februari niet langer meer als naamdag van Sint Valentijn te vieren.
Está quase a chegar de novo: o Dia dos Namorados. A menos que viva numa ilha remota, certamente notou, a loucura estourou em todos os lugares. Dia 14 de fevereiro é considerado o dia oficial do amor, mas de onde vem a celebração? Bem, simplesmente ninguém sabe porque não há informações concretas disponíveis sobre São Valentim. Alguns falam de mártires cristãos, outros recorrem a vários mitos e lendas, e outros dizem que deve a sua origem a Geoffry Chaucer (autor dos Canterbury Tales) que falou num dos seus poemas sobre “Pois este era o Dia de São Valentim – quando cada pássaro ali vem escolher seu companheiro...”. Aliás, em 1969 a Igreja Católica decidiu, por falta de dados biográficos, deixar de celebrar o dia 14 de fevereiro como o dia do nome de São Valentim.
Eeuwenlang was Valentijnsdag een gelegenheid om kaarten naar geliefden te sturen, een traditie die vooral in Engeland en Frankrijk bestond maar die later ook naar de Verenigde Staten overwaaide. Dit doet ook echter ook denken aan de Portugese Lenços dos Namorados, een traditie afkomstig uit de regio's Minho, Alentejo en de Azoren. Liefdesboodschappen werden in vers geborduurd op zakdoeken en het was een poëtisch en artistiek middel voor jonge vrouwen van huwbare leeftijd om een verklaring van intieme liefde aan te bieden aan de jongeman van hun dromen. Meer over Valentijnse tradities in Portugal vindt u hier. Overigens, en dit ter zijde, het Portugese koningshuis was in de 14de eeuw het decor voor het onsterfelijk mooi liefdesverhaal van Pedro en Inês. Het koppel wordt ook wel eens de ‘Romeo en Julia’ van Portugal genoemd, maar bedenk dan wel dat Shakespeare pas 250 jaar later met zijn story ten tonele verscheen.
Alcobaça,
keramiekroute: ‘Puro Amor’ – foto Geta VC
Durante séculos, o Dia dos Namorados foi uma oportunidade de enviar cartões aos namorados, uma tradição que existia principalmente na Inglaterra e na França, mas depois espalhou-se para os Estados Unidos. No entanto, também faz lembrar os Lençóis dos Namorados portugueses, uma tradição originária das regiões do Minho, Alentejo e Açores. Mensagens de amor eram bordadas em lenços em forma de versos, o que era um meio poético e artístico para as jovens em idade de casar oferecer uma declaração de amor íntimo ao jovem dos seus sonhos. Mais sobre as tradições do Dia dos Namorados em Portugal podem ser encontradas aqui. Aliás, no século XIV, a família real portuguesa foi o palco da linda história de amor de Pedro e Inês. O casal às vezes é chamado de 'Romeu e Julieta' de Portugal, mas lembre-se de que Shakespeare só apareceu em cena com sua história 250 anos depois.De laatste decennia is dit alles, vooral om commerciële redenen, zowat wereldwijd geëvolueerd naar het geven van geschenken, onder de meest diverse vormen, iets waar ook Portugal niet aan ontsnapt is. Bovenvermelde link naar de Portugese tradities wordt afgesloten met een muzikale noot. Het nummer Dois Namorados (Twee Geliefden) van Luísa Sobral vertelt het waargebeurd verhaal van twee jeugdvrienden die elkaar uit het oog verloren en na 68 jaar opnieuw ontmoeten, verliefd worden en op hun 85ste een koppel geliefden vormen. Dit brengt mij eigenlijk bij de echte reden van deze column, namelijk een persoonlijke selectie van Muzikale Hoogtepunten voor Portugese Valentino's die mij in de loop der jaren zijn bijgebleven.
Nas últimas décadas, sobretudo por razões comerciais, quase em todo o mundo tudo isto evoluiu para a oferta de prendas, nas mais diversas formas, algo a que Portugal também não escapou. A ligação acima às tradições portuguesas acaba com uma nota musical. A música Dois Namorados de Luísa Sobral conta a história real de dois amigos de infância que perderam o contato e se reencontram após 68 anos, se apaixonam e se tornam um casal aos 85 anos. Isso realmente me leva ao verdadeiro propósito desta peço, que é uma seleção pessoal de Destaques Musicais para Valentinos portugueses das quais gostei ao longo dos anos.
Om te beginnen het nummer dat best bekend is, om de eenvoudige reden dat Salvador Sobral er vijf jaar geleden internationaal mee scoorde op het Eurovisie Songfestival. Amar pelos dois (Liefhebben voor twee) werd geschreven door voormelde Luísa Sobral, de zus van, en gaat eigenlijk over een verloren liefde en de smeekbede van de afgewezen partner. De link naar de videoclip, tekst en vertaling vindt u hier.
Para começar, a música mais conhecida, pela simples razão de que Salvador Sobral marcou internacionalmente com o tema no Eurovision Song Contest, há cinco anos. Amar Pelos Dois foi escrito pela já referida Luísa Sobral, irmã de Salvador, e trata-se de um amor perdido e da súplica do parceiro rejeitado. O link para o videoclipe, texto e tradução podem ser encontrados aqui.
Haja o Que Houver is een nummer van Madredeus, zeer poëtisch gebracht en met een typisch eenvoudige tekst, kort samengevat: Wat er ook gebeurt, ik ben hier en wacht op jou, kom terug liefste, ik wacht hier al zo lang, ver van jou en krijg het steeds moeilijker… De kristallen stem van Teresa Salgueiro lift het geheel bovendien naar een erg romantisch niveau (videoclip met Portugese tekst).
Haja o Que Houver é uma música dos Madredeus, interpretada de forma muito poética e com um texto tipicamente simples, resumindo: Aconteça o que acontecer, estou aqui esperando por ti, volte querida, estou esperando aqui há tanto tempo, longe de ti e torna-se cada vez mais difícil… A voz cristalina de Teresa Salgueiro também eleva tudo a um nível muito romântico (vídeo clip com texto em português).
De uitvoering van Madredeus dateert uit 1997, maar later kwam er ook een cover van Diogo Piçarra die een jonger publiek zeker zal aanspreken (videoclip met Engelse vertaling).
A actuação dos Madredeus data de 1997, mas mais tarde apareceu também um cover de Diogo Piçarra que certamente irá agradar a um público mais jovem (vídeo clip com tradução para o inglês).
Anda comigo ver os aviões is een nummer van Os Azeitonas, met de populaire toenmalige vocalist Miguel Araújo. Het mag hier zeker niet ontbreken met een fragment als dit: “Schat, je weet hoe graag ik jou zie / Hoeveel ik van je hou / En ik mag hier doodvallen / Als ik je niet op een dag naar Amerika breng / Of Amerika naar jou breng”. Bovendien bestaat er deze mooie versie met de al even populaire António Zambujo, die enkele jaren terug, samen met Araújo in concert, 28 keer de Coliseus in Porto en Lissabon uitverkocht. Niemand deed hen dat ooit voor.
Anda comigo ver os aviões é uma música de Os Azeitonas com, na época, o vocalista popular Miguel Araújo. Certamente não deve faltar aqui um fragmento como este: "Mulher tu sabes o quanto eu te amo / O quanto eu gosto de ti / E que eu morra aqui / Se um dia eu não te levo à américa / Nem que eu leve a américa até ti". Existe também esta bela versão com o igualmente popular António Zambujo, que há alguns anos esgotou os Coliseus do Porto e de Lisboa 28 vezes, juntamente com Araújo em concerto. Ninguém nunca consegiu nisso antes deles.
Een apart verhaal werd vorig jaar geschreven door de pianist/componist Júlio Resende. Hij maakte van de lockdown gebruik om extra te gaan componeren en opende online een Winkel van Muzikale Geschenken. Het idee was om op de Dag der Geliefden een origineel geschenk aan te bieden, onder de vorm van een unieke uitvoering op piano van zijn of haar lievelingsnummer. Alles op video met een persoonlijke boodschap van de muzikant aan beide geliefden. Hoe het met de winkel verder is gelopen weet ik niet. Wat ik wel weet is dat Resende net voordien de plaat Júlio Resende Fado Jazz Ensemble had uitgebracht, waarop hij fado en jazz samenbrengt. Op die plaat staat slechts één gezongen nummer, maar wat voor eentje. Op tekst van Júlio brengt fadozangeres Lina Rodrigues het pakkende Profecia waarin het gaat over mysterie, tragiek en hoop in de liefde. Lina is deel van het Lina_ Raül Refree project, dat met fado hetzelfde doet als Refree voordien deed met flamenco en de Spaanse zangeres Rosália (die ondertussen wereldberoemd is geworden), namelijk traditionele fado en modernistische muziek samenbrengen. Trouwens, het Portugese duo gaat in maart touren door de Lage Landen met een reeks van zes concerten op diverse locaties.
Uma história à parte foi escrita no ano passado pelo pianista/compositor Júlio Resende. Ele aproveitou a quarentena para começar a compor extras e abriu uma Loja de Prendas Musicais online. A ideia era oferecer um presente original no Dia dos Namorados, na forma de uma apresentação única no piano da sua música favorita. Tudo em vídeo com uma mensagem pessoal do músico para os dois amantes. Não sei como correu a loja. O que sei é que Resende acaba de lançar o disco Júlio Resende Fado Jazz Ensemble, no qual combina fado e jazz. Nesse disco há apenas uma música cantada, mas que música. A um texto de Júlio, a fadista Lina Rodrigues canta a envolvente Profecia em que se trata de mistério, tragédia e esperança no amor. Lina faz parte do projeto Lina_Raül Refree, que está a fazer com o fado o mesmo que Refree fez antes com o flamenco e a cantora espanhola Rosália (que desde então se tornou mundialmente famosa), nomeadamente juntando o fado tradicional e a música modernista. Aliás, o duo fará uma digressão pelos Países Baixos em março com uma série de seis concertos em vários locais.
Laat me toe nu eventjes Portugal aan de Lage Landen te linken. Fernando Lameirinhas moest met zijn familie in 1959 Portugal ontvluchten en kwam via België (waar hij samen met zijn broer wereldhits scoorde als het duo Jess & James) in Nederland terecht. Hij werkte tientallen jaren samen met zowat alle belangrijke Belgische en Nederlandse muzikanten en is momenteel, op zijn 78ste, aan zijn afscheidstournee bezig. Samen met Peter Slager van Bløf schreef hij het nummer Abraça-me/Omhels me dan. Zij brengen het hier live, samen met Régis Gizavo, Jacqueline Govaert en het Metropole Orkest.
Permitam-me agora ligar Portugal aos Países Baixos. Em 1959 Fernando Lameirinhas teve que fugir de Portugal com a família e chegou na Holanda via Bélgica (onde ele e seu irmão fizeram sucessos mundiais como a dupla Jess & James). Por décadas ele trabalhou com quase todos os músicos belgas e holandeses importantes e atualmente está, aos 78 anos, em sua turnê de despedida. Junto com Peter Slager do Bløf ele escreveu a música Abraça-me/Omhels me dan. Eles tocam ao vivo aqui, junto com Régis Gizavo, Jacqueline Govaert e o Metropole Orkest.
Trovante is een rockgroep die in de jaren 80 de successen opstapelde. In 1987 kwam het album Terra Firme uit met daarop het nummer Perdidamente dat een echte klassieker werd, op tekst van Florbela Espanca (1894-1930). Deze grootheid uit de Portugese literatuur schreef in haar korte, dramatische leven gevoelige en vaak wanhopige teksten die uitermate geschikt zijn voor musici. Getuige daarvan het boek met CD O Fado dat twee jaar terug verscheen en waarop zowat alle grote namen uit de fado te horen zijn. In Perdidamente heeft ze het over liefde en legt uit dat houden van iemand boven alles en nog wat staat. “Poëet zijn …. is de wereld terugbrengen tot één schreeuw / is van jou houden, zoveel, hopeloos / Het is jij die ziel, bloed en leven bent in mij / En dit al zingend zeggen aan iedereen!”. Luís Represas was de zanger van Trovante en ging na de split voor een solo carrière. Hij maakte samen met fadozanger Ricardo Ribeiro deze erg mooie versie.
Trovante é um grupo de rock que acumulou sucesso nos anos 80. Em 1987 foi lançado o disco Terra Firme que tem a música Perdidamente, que se tornou um verdadeiro clássico, com letra de Florbela Espanca (1894-1930). Na sua curta e dramática vida, esta grande figura da literatura portuguesa escreveu textos sensíveis e muitas vezes desesperados, extremamente adequados para músicos. Prova disso é o livro com o CD O Fado que surgiu há dois anos e no qual se podem ouvir praticamente todos os grandes nomes do fado. Perdidamente fala de amor e explica que amar alguém está acima de tudo. “Ser poeta... é reduzir o mundo a um grito / é amar-te tanto, sem esperança / És tu que em mim és alma, sangue e vida / E cantar isto a todos!”. Luís Repres era o vocalista do Trovante e depois da separação partiu para uma carreira a solo. Fez esta linda versão junto com o fadista Ricardo Ribeiro.
Dan nu een hele lading ineens. Fausto Bordalo Dias is zowat mijn favoriete singer songwriter in Portugal en bracht in 2007 een verzamelplaat uit, 18 canções de amor e mais uma de ressentido protesto (18 liefdesliedjes en één wrokkige protestsong). Daarop staat bijvoorbeeld het nummer Eu tenho um fraquinho por ti (Ik heb een zwak voor jou), waaruit dit fragment: "ik hou van jouw valsspelen / van jouw spitse grap / van jouw speelse pointe / van jouw respectloosheid / van jouw vrolijke kant / van jouw geestige trek / met andere warme woorden / ik heb een zwak voor jou".
A seguir, uma carga inteira de uma só vez. Fausto Bordalo Dias é quase o meu cantor e compositor favorito em Portugal e em 2007 lançou uma coletânea, 18 canções de amor e mais uma de ressentido protesto. Contém, por exemplo, a música Eu tenho um fraquinho por ti, com este fragmento: "gosto de ti trapaceira / da tua piada certeira / do teu aparte final / do teu jeito irreverente / do teu aspecto contente / do teu modo bestial /noutra palavra mais quente / eu tenho um fraquinho por ti.".
Tot zover mijn selectie die uiteraard zeer subjectief is. Als u een objectief zicht wil op wat de Portugezen als mooie liefdesliedjes ervaren, dan kan dit. In 2018 ging de EU van start met de stemmingen voor het eerste liedjesboek van de Europese Unie, uitgaande van het idee: ”De 27 landen binnen de EU weten zeer weinig over elkaar. Het met elkaar delen van nationale muzikale schatten lijkt een directe manier om elkaar wat beter te leren kennen”. Muziekliefhebbers van de verschillende lidstaten mochten de nominaties voor hun nationaal ‘songbook’ kiezen in zes verschillende categorieën waaronder ook liefdesliedjes.
Tanto para a minha seleção que é obviamente muito subjetiva. Se quiser uma visão objetiva do que os portugueses vivenciam como belas canções de amor, isso é possível. Em 2018, a UE começou a votar no primeiro songbook da União Europeia, com base na ideia: “Nós, os 27 povos da UE, sabemos muito pouco uns sobre os outros! Partilhar tesouros musicais nacionais parece ser uma maneira direta de nos ficarmos a conhecer melhor. Se os cidadãos europeus querem realmente dar o passo da economia – carvão, ferro e peixe – para o lado social e cultural, todos temos de tomar posse da UE, porque ela pertence-nos a nós, cidadãos.” Os amantes da música dos diferentes estados membros foram autorizados a escolher os nomeados para seu cancioneiro nacional em seis categorias diferentes, incluindo canções de amor.
De tien Portugese genomineerden in deze categorie waren:
Os dez nomeados em Portugal foram:
Amar Pelos Dois - (Letra e Música: Luisa Sobral)
Perdidamente – (Letra: Florbela Espanca /Música: João Gil)
A Paixão – (Letra: Carlos Tê / Música: Rui Veloso)
Bairro do Amor – (Letra e Música: Jorge Palma)
Barco Negro – (Letra: David Mourão Ferreira / Música: Caco Velos e Piratini, Amália Rodrigues)
A noite passada – (Letra e Música: Sergio Godinho)
Só gosto de ti – (Letra e Música: Pedro Ayres Magalhães, Heróis do Mar)
Canção do engate – (Letra e Música: António Variações)
A flor de verde pinho – (Letra: Manuel Alegre / Música: José Niza) Carlos do Carmo
Vinte anos – (Letra e Música: Jose Cid)
Lieve lezer, lezeres, ik wens u een idyllische Dag van de Liefde en denk nu niet dat u hiervoor niet in aanmerking komt. Uit de toename van het aantal Valentijnskaarten dat de winkels uit vliegt, blijkt dat Valentijnsdag steeds vaker ook gebruikt wordt als teken van appreciatie voor de vriendschap en genegenheid van vrienden en familie. Of zoals Jùlio Resende van het hogergenoemd winkeltje het stelt: “Liefde kent geen grenzen, net als de muziek”. Feliz Dia de São Valentim.
Querido leitor, leitora, desejo-lhe um idílico Dia do Amor e não pense que tudo isto não é para si. O aumento do número de cartões do dia dos namorados que se vende nas lojas prova que o Dia dos Namorados também é cada vez mais utilizado como sinal de apreçiação pela amizade e carinho de amigos e familiares. Ou como diz Júlio Resende da loja acima mencionada: “O amor não conhece fronteiras, tal como a música”. Feliz Dia de São Valentim.
