LETTERS IN STEEN EN PORTUGAL

WELKOM - SEJA BEM-VINDO

Van Jeroen Boudens leerde ik letters in steen verwerken. Muziek bracht mij naar Portugal waar ik verliefd werd op het land, zijn inwoners en fado. Van deze passies heb ik een cocktail gemaakt, met behoorlijk wat muziek toegevoegd. Welkom op deze blog waar je hopelijk ook jouw ding vindt. Het letterkappen is echter al een tijdje beperkt door een hardnekkige tendinitis...

Jeroen Boudens ensinou-me a escultura das letras em pedra. A música trouxe me a Portugal onde apaixonei-me pelo paÍs, pelos habitantes e pelo fado. Destas paixões fiz um cocktail, colocando bastante música. Seja bem-vindo neste blog e espero que vá gostar. No entant, há algum tempo a esculptura de letras tem sido limitada por uma tendinite teimosa.... (Sou belga, então peço desculpa por erros de tradução)

15 dec 2017

WAT DE PORTUGEZEN ATEN MET DE KERST 100 JAAR GELEDEN
O QUE OS PORTUGUESES COMIAM NO NATAL HÁ 100 ANOS
Ziet u die grote, heerlijke moot 'bacalhau' (=stokvis) voor u, gekookt met kolen, wortelen, aardappelen en veel olijfolie bovenop? Begin twintigste eeuw bestond dit enkel in het noorden van het land. Van Porto verder zuidwaarts werd kerstavond onder een onverbiddelijk strenge vasten doorgebracht. Vanaf het begin van de Advent aten de families geen vlees meer en in het zuiden van het land was er op kerstavond totale vasten tot de middernachtmis (Missa do Galo).
Está a ver aquela posta alta e deliciosa de bacalhau cozido com couves, cenouras, batatas e muito azeite por cima? No início do século XX, isso era coisa que só existia no Norte do país. Do Porto para baixo, a véspera de Natal era passada no mais rígido e rigoroso jejum. A partir do início do Advento, as famílias faziam jejum de carne e, na véspera de Natal, no Sul do país, era jejum total até à Missa do Galo.

Maria de Lourdes Modesto haalt dit op in een artikel gepubliceerd in de krant Público in 2009. De grootste specialiste in Portugees eten herinnert zich dat ze in de jaren ‘30 pas na de mis eindelijk iets mocht eten, en meestal serveerden de ouders een dessert als einde van het vasten. De 25ste werd dan een volledig middagmaal geserveerd en in de Alentejo, waar zij met de familie woonde, was dat altijd varkensvlees – van kalkoen was geen sprake.
A tradição é recordada por Maria de Lourdes Modesto num artigo publicado no jornal Público, em 2009. A maior especialista em comida portuguesa lembra-se que, na década de 30, depois da missa tinha finalmente direito a comer qualquer coisa – e normalmente os pais serviam um doce para quebrar o jejum. No dia 25, então, era servido um almoço completo e, no Alentejo, onde vivia com a família, era sempre porco – peru nem vê-lo.

In Funchal was er traditioneel ook het vasten op kerstavond en varken op kerstdag. Na de middernachtmis, werd een kippensoep met een glas wijn geserveerd. In feite begon het feest pas na de mis.
No Funchal, a tradição também era a do jejum na véspera e a do porco no Dia de Natal. De madrugada, depois da Missa do Galo, era servida uma canja e um cálice de vinho. Na verdade, a festa só começava depois da missa.

Tegenwoordig is de maaltijd op kerstavond net zo belangrijk als het middagmaal op de 25ste. Maar 100 jaar geleden was dit iets dat voornamelijk in het noorden van het land bestond, boven Porto. Daar was er dus wel een traditie van een familie diner, met bacalhau –gekookt of als beignet–, een stoofpotje van inktvis , rijst met inktvis of andere vleesloze gerechten. Op kerstavond verzamelde het gezin zich aan tafel om het feest samen te vieren. En de ‘Missa de Galo’ bestond niet in die regio.
Hoje em dia, a ceia da véspera de Natal tem tanta importância como o almoço de dia 25. Mas, há 100 anos, era coisa que existia essencialmente no Norte do País, acima do Porto. Aí, sim, havia uma tradição de jantar em família, com bacalhau – cozido ou em pastéis –, polvo guisado, arroz de polvo ou outros pratos sem carne. Na véspera de Natal, a família reunia-se à mesa para celebrar a festa em conjunto. E Missa do Galo não existia na região.


Toen hij eind negentiende eeuw verhuisde naar Lissabon, maakte de schrijver Ramalho Ortigão zich druk om wat hij noemde “een invasie van de woonkamer door de sacristie”, een “priesterlijke inmenging “ die een diner onderbrak voor een mis. “De priesters -zonder hun kennis over de zonde in twijfel te trekken- weten niets over de familie.
In het noorden aanbad niemand om middernacht het Kindje Jezus. Op dat moment zat iedereen aan tafel, rond de inktvis of de bacalhau. Alleen de adellijke families in het noorden verbraken deze traditie. In een onderzoek naar “het voedsel in de Portugese familie rituelen” publiceerde Maria Antonia Lopes, van het Centrum voor Geschiedenis en Maatschappij aan de Universiteit van Coimbra, een menu voor een kerstdiner van een adellijke familie uit het noorden in 1891: groenten puree, zelfgemaakte fantasie rijst, inheemse koteletten en idem erwten’ gemengd met bloemkool. Als dessert, cake, pudding en Kerstbrood, onder andere.

Quando foi viver para Lisboa, no final do século XIX, o escritor Ramalho Ortigão indignou-se mesmo contra aquilo a que chamou “uma invasão do lar pela sacristia”, um “intrometimento sacerdotal” que interrompia um jantar com uma missa. “Os padres, sem de modo algum lhes discutirmos o muito que eles sabem do pecado, não sabem nada acerca da família”.
No Norte, ninguém rezava pelo Menino Jesus à meia-noite. A essa hora toda a gente estava sentada à mesa, à volta de um polvo ou de um bacalhau. Só as famílias da nobreza nortenha fugiam à tradição. Numa investigação sobre “os alimentos nos rituais familiares portugueses”, Maria Antónia Lopes, do Centro de História da Sociedade e da Cultura, da Universidade de Coimbra, publicou um menu de uma ceia de Natal de uma família nobre do Norte, em 1891: puré de jardineira, arroz de fantasia caseira, costeletas nacionais e “ervilhas idem” e couve flor composta. Para sobremesa, bolo experimental, pudim incógnito e broas de Natal, entre outros.

Op het einde van de Tweede Wereldoorlog was bacalhau stilaan in het hele land beschikbaar. Volgens Nuno Miguel Costa, van het Maritiem Museum van Ílhavo, zag de Estado Novo in die bacalhau een ‘eenvoudig’ en ‘bescheiden’ gerecht dat hielp om het volk zuinigheid en goed gedrag bij te brengen. Van de popularisering van de televisie en de door de staat gegarandeerde distributie van bacalhau profiteerde de dictatuur om een nationale propaganda in te voeren ter promotie van bacalhau, waardoor het een traditie werd in het hele land. Tegenwoordig is gekookte bacalhau iets dat op de 24e niet ontbreekt in het huis van de Familie Mysterie. Ik ben dol op die grote, heerlijke bacalhau moten die uiteenvallen in sappige reepjes. Zelfs kinderen vinden dit hemels lekker. Eigenlijk is er hier thuis maar één gerecht dat een intens en heftig debat op gang brengt: de ‘bolo-rei’ (koningstaart). Ik koop er altijd, maar mijn lieve en onvolprezen Mevrouw Mystery heeft er een hekel aan.

No final da II Guerra Mundial, o bacalhau começou então a espalhar-se por todo o país. Segundo Nuno Miguel Costa, do Museu Marítimo de Ílhavo, o Estado Novo via no bacalhau um prato ‘simples’ e ‘humilde’ que ajudava a educar o povo a ser poupadinho e bem comportadinho. Com a massificação da televisão e a distribuição de bacalhau garantida pelo Estado, a ditadura aproveitou para impor uma propaganda nacional em defesa do bacalhau, tornando-o tradição em todo o país. Hoje, bacalhau cozido é coisa que não falta no dia 24 em casa da Família Mistério. Adoro aquelas postas altas e deliciosas de bacalhau que se separam em lascas suculentas. Mesmo as crianças estão rendidas a esta maravilha. Aliás, cá em casa, só há um alimento que cria um intenso e dedicado debate: o bolo-rei. Eu compro sempre, já a minha querida e prezada Mulher Mistério odeia.

Overigens was er In Portugal nooit enige consensus over deze taart. Het recept werd in 1869 naar Lissabon gebracht door de eigenaar van de Confeitaria Nacional, die vorig jaar de aartsmoeilijke verkiezing won voor de beste Bolo Rei van Lissabon, georganiseerd door uw dienaar en gejureerd door chef José Avillez en Marta. Baltasar Rodrigues Castanheiro Junior proefde de ‘bolo-rei’ voor het eerst in Parijs en begon ze te verkopen in de Confeitaria. Al snel werd de taart een hit, vooral tijdens de kerstperiode.
Em Portugal, aliás, este bolo nunca foi consensual. A receita foi trazida para Lisboa em 1869 pelo dono da Confeitaria Nacional que, no ano passado, ganhou a rigorosíssima eleição de Melhor Bolo-Rei de Lisboa organizada por este vosso casal amigo e que teve como jurados o chef José Avillez e a Marta. Baltasar Rodrigues Castanheiro Júnior provou, pela primeira vez, o bolo-rei em Paris e começou a vendê-lo na Confeitaria. Rapidamente, o bolo se tornou um sucesso especialmente na época do Natal.

Maar met de invoering van de Republiek lag een cake met ‘Koning’ in de naam nogal moeilijk. De verkoop werd door de staat verboden en alleen de appetijt en de vindingrijkheid van de Portugezen hielden het in leven. Voordat de politici beseften wat er gebeurde, verkochten de patisseries dezelfde taart, maar noemden haar Kersttaart, Nieuwjaarstaart of zelfs Ex-Koningstaart. Ikzelf eet haar onder om het even welke naam, manier of vorm. Zoals bacalhau, inktvis, kalkoen of ander heerlijkheden van de Portugese culinaire traditie. Belangrijk is dat het lekker is.
Mas, com a implantação da República, um bolo com ‘Rei’ no nome virou um ultraje. A venda foi proibida pelo Estado e só a gula e a imaginação dos portugueses é que o conseguiu manter vivo. Antes que os políticos percebessem o que se estava a passar, já as pastelarias vendiam o mesmo bolo, chamando-lhe Bolo de Natal, Bolo de Ano Novo ou até Ex-Bolo-Rei.
Eu, por mim, como-o com qualquer nome ou de qualquer maneira e feitio. Tal como o bacalhau, o polvo, o peru ou qualquer outra maravilha da tradição culinária portuguesa. O que é importante é que seja delicioso.

Een prachtige kerstavondmaal wens ik u, waar de traditie ook weze.
Uma óptima ceia de Natal para si onde quer que a tradição esteja.
(Bron/Fonte:www.casalmisterio.com– eigen vertaling)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten