Verrassende links tussen Belgische strips en Portugal
Laços surpreendentes entre a BD belga e Portugal

Recent verscheen in het Portugese tijdschrift Observador een interessant artikel omtrent stripverhalen in België. Het fragment omtrent het verband tussen de Belgisch strip en Portugal interesseerde me uiteraard meer bepaald. Dit is een stukje uit het artikel.

Recentemente foi puclibado na revista portuguesa Observador um artigo interessante sobre a banda desenhada na Bélgica. Naturalmente fiquei bastante interessado na parte sobre laços entre a BD belga e Portugal. Este é um extrato do artigo.

          & & & & & 

“Duizend bommen en granaten! Die Belgen zijn gek van stripverhalen. Hoe komt het dat Brussel hoofdstad van de strip is? We gaan ons onderdompelen in deze unieke stad der comics en verrassende verbanden ontdekken tussen het Belgisch stripverhaal en Portugal.

“Com mil raios e trovões! Estes belgas são loucos por banda desenhada. Porque é que Bruxelas é a capital da banda desenhada? Vamos mergulhar na única cidade do mundo aos quadradinhos. E descobrir laços surpreendentes entre a BD belga e Portugal.

Portugal, inspiratiebron van het Belgisch stripverhaal

Portugal, fonte de inspiração da BD belga

Eigenaardig genoeg zijn er verschillende voorbeelden die de aantrekkingskracht aantonen van de Portugezen, hun cultuur en geschiedenis op de Belgische strip. Schijnbaar onwaarschijnlijk maar Portugal is een bron van inspiratie gebleken. En dit komt niet alleen door het personage Oliveira da Figueira dat in verschillende albums van Kuifje verschijnt: een straatventer, beetje opschepperig, die overal ter wereld prullen aan de man brengt en model staat voor de pientere Portugees.

Curiosamente, são vários os exemplos que demonstram a atração da banda desenhada belga pelos portugueses, a sua cultura e a sua história. Aparentemente improvável, Portugal constitui fonte de inspiração. E não é só por causa da personagem de Oliveira da Figueira que aparece em vários álbuns do Tintin: um vendedor ambulante um pouco fanfarrão, que vende toda a espécie de bugigangas em qualquer parte do mundo, e que representa o português espertalhão.

Meer recent, in 1996, brengt Jean-Philippe Stassen ‘Louis le Portugais’ uit, een verhaal over een internationaal gezelschap van immigranten dat zich afspeelt in enkele grijze voorsteden, zonder perspectieven, in een milieu van ellende en miserie. Een andere referentie, Jean Van Hamme, co-auteur van de serie ‘Lady S’, werd bekoord door de Portugese hoofdstad en (met Philippe Aymond) situeert hij de aflervering ‘Salade Portugaise’ in Lissabon, een avontuur vol spanning en actie dat de CIA, terroristen en achtervolgingen impliceert.

Mais recentemente, em 1996, Jean-Philippe Stassen publica ‘Louis le Portugais’, uma história sobre um grupo de imigrantes de diversas nacionalidades que decorre nuns subúrbios tristes, sem perspetivas, num ambiente de miséria e pobreza. Outra referência, Jean Van Hamme, coautor da série ‘Lady S’, foi seduzido pela capital portuguesa e (com Philippe Aymond) encena em Lisboa o capítulo “Salade Portugaise”, uma aventura com suspense e ação que envolve a CIA, terroristas e perseguições.

Èric Lambé

‘Ophélie et le Directeur des Ressources Humaines’, het werk van Éric Lambé situeert zich in een experimenteel en poëtisch kader, een verhaal geïnspireerd op de figuur Fernando Pessoa, maar met Brussel als achtergrond. Prozaïscher is de samenwerking van Frédéric Jannin en Liberski met de familie Niepoort, wijnproducenten van de Douro, waarvoor ze etiketten maakten met stroken uit stripboeken. Dit zijn maar enkele voorbeelden.

Frédéric Jannin + Liberski

Num registo experimental e poético surge a obra de Éric Lambé ‘Ophélie et le Directeur des Ressources Humaines’, uma deambulação inspirada na personalidade de Fernando Pessoa, mas com Bruxelas como pano de fundo. Mais prosaica é a colaboração de Frédéric Jannin e Liberski com a família Niepoort, de produtores de vinho do Douro, para quem realizaram rótulos com tiras de banda desenhada. São alguns exemplos.

Maar wat in Portugal trekt de Belgische auteurs dan zo aan? Zijn er trekken bij de portugezen, in hun persoonlijkheid of cultuur, die bijzonder goed passen in de tekeningen? Naast de affectieve relaties die elke auteur kan hebben met Portugal, zijn er andere motieven die deze interesse  verklaren. Neem nu Jean Van Hamme, die verschillende keren Portugal bezocht en wiens familie banden heeft met het land. Hij legt uit aan Observer: “Lissabon en zijn steile heuvels zijn zeer visueel en passen bijzonder goed in een scenario van een stripverhaal.”

Jean Van Hamme - Philippe Aymond

Mas afinal que tem Portugal que atrai autores de BD belga? Há traços dos portugueses, da sua personalidade ou cultura, que se enquadrem particularmente bem nos quadradinhos? Para além das relações afetivas que cada autor possa ter com Portugal, há motivos que justificam o interesse. Por exemplo, Jean Van Hamme que já visitou muitas vezes Portugal e cuja família tem vários laços com o país, explica ao Observador: “Lisboa e as suas colinas abruptas são muito visuais e encaixam particularmente bem num cenário de banda desenhada”.

Willem de Graeve van het Belgisch Stripcentrum (voorheen het Belgisch Centrum voor het Beeldverhaal) bevestigt: “Portugal heeft een goed imago in België. Veel Belgen gaan naar Portugal en er is een belangrijke Portugese gemeenschap in België. Geen wonder dat dit reflecteert in het stripverhaal. En ook het omgekeerde is waar. Veel strips werden al snel vertaald in het Portugees. Portugal had een traditie van striptijdschriften met Portugese schrijvers, maar ook met Noord-Amerikaanse en Belgische strips, vertaald in het Portugees.”

Já Willem de Graeve, do Centro Belga de Banda Desenhada, garante: “Portugal tem uma boa imagem na Bélgica. Há muitos belgas que vão a Portugal e há uma importante comunidade de portugueses na Bélgica. Não é de admirar que isso se reflita na banda desenhada. E o contrário também é verdade. Muitas bandas desenhadas foram rapidamente traduzidas em português. Portugal teve uma tradição de magazines BD com autores portugueses, mas também de bandas desenhadas norte americanas e belgas traduzidas em português.”

Frédéric Niffle, directeur van Spirou: “de strip heeft altijd veel gereisd omdat het noodzakelijk is ver te gaan op zoek naar avontuur. Ik denk niet dat Portugal meer aan bod is gekomen dan Amerika, Italië of Engeland bijvoorbeeld. Maar als Europees land, in de buurt van de wieg van het Frans-Belgische stripverhaal, is het normaal dat de auteurs hun helden daarheen stuurden, vooral in functie van variatie van scenario's.”

Para o diretor de Spirou, Frédéric Niffle, “a banda desenhada sempre viajou muito porque é necessário ir longe para encontrar a aventura. Não creio que Portugal tenha sido mais abordado do que a América, a Itália ou a Inglaterra, por exemplo. Mas como se trata de um país europeu e próximo do berço da banda desenhada franco-belga, é normal que os autores pensem em ‘enviar’ para lá os seus heróis, sobretudo para variar os cenários”.

Uiteraard is aan de andere kant ook de Portugese strip door de Belgische productie geïnspireerd. Emblematisch in dit verband is ‘Neve Carbónica’ van Gonçalo Garcia dat doet denken aan de serie ‘Zwartkijken’ (Idées Noires) van Franquin. Bovendien was het Belgisch Stripcentrum actief bezig met het versterken van de relaties tussen de twee landen. Zo stelde het in 2011 het origineel ten toon van ‘A Pior Banda do Mundo’ van José Carlos Fernandes. In oktober vorig jaar ging het Stripcentrum op ‘verplaatsing’ naar Portugal voor een herdenkingstentoonstelling omtrent de 25ste verjaardag van de instelling. Ondertussen onderhouden  het Belgisch centrum en de Bedeteca da Amadora contacten met als doel de toegang tot het wederzijdse erfgoed voor het publiek te vereenvoudigen.”

Clara que, ao invés, também a banda desenhada lusa se inspirou na herança belga. O caso de “Neve Carbónica” de Gonçalo Garcia lembrando as “Ideias Negras” de Franquin é emblemático. De resto, o Centro Belga de Banda Desenhada tem-se empenhado em reforçar as relações entre os dois países. Em 2011, promoveu nas suas instalações a exposição dos originais da obra ‘A Pior Banda do Mundo’, de José Carlos Fernandes. Em Outubro do ano passado foi a vez do CBBD se “deslocar” a Portugal para organizar uma exposição de BD comemorativa dos 25 anos da instituição. Entretanto, o Centro Belga e a Bedeteca da Amadora mantêm contactos com o objetivo de facilitar o acesso ao público dos respetivos espólios.”

Het volledige artikel  -   O artigo completo:

observador.pt/2015/05/16/com-mil-raios-e-trovoes-estes-belgas-sao-loucos-por-banda-desenhada