LETTERS IN STEEN EN PORTUGAL

WELKOM - SEJA BEM-VINDO

Van Jeroen Boudens leerde ik letters in steen verwerken. Muziek bracht mij naar Portugal waar ik verliefd werd op het land, zijn inwoners en fado. Van deze passies heb ik een cocktail gemaakt, met behoorlijk wat muziek toegevoegd. Welkom op deze blog waar je hopelijk ook jouw ding vindt. Het letterkappen is echter al een tijdje beperkt door een hardnekkige tendinitis...

Jeroen Boudens ensinou-me a escultura das letras em pedra. A música trouxe me a Portugal onde apaixonei-me pelo paÍs, pelos habitantes e pelo fado. Destas paixões fiz um cocktail, colocando bastante música. Seja bem-vindo neste blog e espero que vá gostar. No entant, há algum tempo a esculptura de letras tem sido limitada por uma tendinite teimosa.... (Sou belga, então peço desculpa por erros de tradução)

29 nov 2012

HISTORIUM TE BRUGGE EN PORTUGAL
HISTORIUM EM BRUGES E PORTUGAL
Historium is de pas geopende toeristische attractie waarin de bezoeker een fascinerende reis maakt naar een ver verleden, naar het roemrijke Brugge anno 1435(www.historium.be ). We hebben het over de periode waarin Isabella van Portugal gravin van Vlaanderen was en over de plaats waar destijds de  Waterhalle stond.
In 2007 schreef  ik voor de vereniging Vlaanderen-Lusitânia een brochure ‘Portugal in Brugge’, waarin ik op zoek ging naar sporen van en links met Portugal in Brugge.  Dit is een stukje uit de brochure, dat vertrekt precies bij deze Waterhallen.

Historium é a nova atração turística em que os visitantes fazem uma viagem fascinante a um passado distante, à cidade de Bruges gloriosa no anno 1435 (www.historium.be).
Trata-se da época em que Isabel de Portugal era Duquesa de Flandres e do lugar onde, na altura, ficava o ‘Waterhalle’.
Em 2007 escrevi para a associação Vlaanderen-Lusitânia uma brochura ‘Portugal em Bruges’, na qual fui à procura de vestígios concretos e coisas relacionadas à presença portuguesa em Bruges. Esta é uma parte da brochura.
 
"Rond 1910 werd er op de Markt gegraven voor de bouw van het huidige gouvernementsgebouw (links voor het Belfort) en toen stootte men op deze 13de -eeuwse zuilen. Deze waren  afkomstig van de Waterhalle, die eertijds de Brugse haven overdekte. Dit gebouw van 1285 was zijn tijd ruim vooruit en  behoorde tot één der 'Zeven wonderen van Brugge' . Op de eerste verdieping bevonden zich immense hallen, waar het 'Vlaams laken' werd opgeslagen en verhandeld (daarom werd ook soms gesproken van de 'Lakenhallen). Dit Vlaams laken brengt ons echter ook naar Portugal, meer bepaald naar de Azoren.
Toen de Portugezen in 15de eeuw de ene na de andere kolonie ontdekten, was er na verloop van tijd onvoldoende volk ter beschikking om de veroverde gebieden ook werkelijk te bezetten. Dus ging men op zoek naar 'partners.
In 1450 verkreeg Jacques van Brugge (Jácome de Bruges) van de Portugese koning de toelating om het eiland Terceira (de Azoren bestaan uit 9 eilanden) te gaan ontwikkelen. Hij was in Lissabon reeds gehuwd met Sancha Rodrigues, maar liet uit Brugge volk overbrengen.
Ook Isabel van Portugal werd hierbij betrokken. Toen een Portugese kloosterling in Brugge aan Joost de Hurtere vertelde dat er op de Azoren zilver en tin te vinden was, sprak deze zijn relaties aan. Zijn vader werkte immers voor Adolf van Cleef, gehuwd met Beatrijs, nicht van Isabel (zie Hof van Ravestein). In 1468 vertrok hij met 15 man om, in opdracht van Dom Fernando, 'kapitein-donataris' te worden op het eiland Faial. Toen een jaar later nog niets gevonden was, dreigden zijn kompanen hem te vermoorden en hij vluchtte naar Lissabon. Daar werd hij door Fernando goed ontvangen en deze liet hem zelfs huwen met een edeldame uit zijn gevolg (Brites de Macedo). Hij keerde terug, aan het hoofd van een Portugees legertje en herstelde de orde. Zijn naam was ondertussen Jos Dutra en de hoofdstad Horta zou naar hem genoemd zijn. Enige tijd later kreeg hij ook het eiland Pico onder zijn gezag. Op uitnodiging van Jos Dutra kwam hier ook Willem van der Haeghen terecht, die later als Guilherme de Silveira het eiland São Jorge zou bezetten. De lekkere São Jorge-kaas wordt tot op vandaag nog volgens oeroud Vlaams recept geproduceerd en is in feite een levend aandenken aan de Vlaamse aanwezigheid op de Azoren. Oorspronkelijk  waren de Bruggelingen dus op zoek naar edelmetaal, en ook suikerriet werd aangeplant, zoals op Madeira met succes was voorgedaan. Men vond er echter niet wat men zocht en ook het suikerriet gedijde er niet. Toch bleven er Vlamingen toekomen, in zoverre  dat op de wereldbol van Martin Behaim (1492) de Azoren vermeld staan als "Ilhas Flamengas" (Vlaamse eilanden) . Wat kwamen die er dan zoeken ? De reden was eenvoudig :ze vonden er een overvloed aan korstmos en wede. Deze plantjes vormden de basis voor kleurstoffen waarmee het laken werd geverfd. Het indigo blauw van de wede was in die tijd een teken van rijkdom en paars/wijnrood van het korstmos werd gebruikt voor koningsmantels. De techniek om het korstmos (urzela) met water te mengen en er daarna urine aan toe te voegen, bleef jarenlang een goedbewaard geheim van de Brugse wevers.

Tot slot nog een toch wel apart verhaal, dat van Ferdinand van Olmen (Fernão d'Ulmo). Toen de Portugese koning besloot om een nieuwe, westelijke, zeevaartroute naar India te zoeken, werd beroep gedaan op deze Bruggeling en hij vertrok vanop Terceira met 2 karvelen. Let wel : we schrijven 1487, vijf jaar voordat Colombus in opdracht van Spanje zou vertrekken !  Helaas, Ferdinand kreeg de natuurelementen tegen en de passaatwinden brachten hem helemaal uit koers, noordwaarts. Waarschijnlijk is het konvooi met man en muis vergaan. Maar, met wat geluk had een Bruggeling Amerika ontdekt en had Ferdinand de eer gekregen die later aan  Colombus zou toe komen."
'De Waterhalle' fragment van 'De 7 wonderen van Brugge'
fragmento de 'Os 7 milagres de Bruges' (Pieter Claessins +-1650)
 
"Nos anos 1910, por ocasião das escavações no Markt para a construção do prédio do Governo Provincial (ao lado esquerdo da torre Belfort) foram encontrados estes pilares do século XIII, provenientes do "Waterhalle" que cobria o porto antigo de Bruges. Esta construção de 1285 tinha sido muito vanguardista e fazia parte dos "Sete Milagres de Bruges". No primeiro andar encontravam-se mercados imensos, onde era armazenado e negociado o pano flamengo (por esta razão fala-se também do "Lakenhalle". Este pano flamengo traz-nos também a Portugal, mais particularmente aos Açores.
No século XV, porque os portugueses descobriram, em curto espaço de tempo, uma colónia após a outra, houve falta de pessoas para ocupar os territórios conquistados. Então andou-se à procura de "parceiros". Em 1450, Jacques (Jácome) de Bruges, que já tinha sido casado em Lisboa com Sancha Rodrigues, foi admitido pelo rei português para ir desenvolver a ilha Terceira (os Açores têm 9 ilhas). Este mandou enviar concidadãos de Bruges.
Isabel de Portugal também foi implicada. Em Bruges, um religioso português explicou ao Joost de Hurtere que, nos Açores, havia prata e estanho e Joost fez uso das suas relações; a saber que o seu pai trabalhava para Adolf Van Cleef, marido de Beatriz, sobrinha de Isabel (ver "Solar Ravestein"). Em 1468, partiu com 15 homens para se tornar, por ordem de Dom Fernando, "capitão-donatário" na ilha Faial. Após um ano não tinham encontrado nada pelo que os seus companheiros ameaçaram assassiná-lo. Joost fugiu para Lisboa e foi bem recebido por Dom Fernando, que até o deixou casar-se com uma senhora da corte (Brites de Macedo). Voltou aos Açores à cabeça dum pequeno exército português onde restabeleceu a ordem. Entretanto, tinha alterado o seu nome para Jos Dutra e diz-se que o nome da capital Horta é derivado do deste nome. Mais tarde também obteve a autoridade sobre a  ilha Pico. A convite de Jos Dutra, chegou também Willem van der Haeghen, cujo nome foi aportuguesado para Guilherme o Silveira, que ocuparia mais tarde a ilha São Jorge. Hoje em dia o queijo excelente São Jorge continua a ser produzido segundo uma receita flamenga antiquíssima e de facto é uma lembrança viva da presença flamenga nos Açores.
Então, no início os brugenses tinham ido à procura de metais preciosos. Também plantaram cana-de-açúcar, sabendo que na Madeira era um sucesso. Mas nem encontraram o que procuraram nem as plantações de cana-de-açúcar foram bem sucedidas. No entanto, chegaram cada vez mais flamengos, chegando-se ao ponto de indicá-los, no globo de Martin Behaim (1492) como "Ilhas flamengas". Então, o que é que procuravam? A razão é simples : a urzela (um líquen) e o pastel-dos-tintureiros tinham lá sido encontrados em abundância. Estas plantas eram materiais básicas para os corantes com os quais o pano flamengo era tingido. O azul índigo do pastel-dos-tintureiros tornou-se na altura sinal de riqueza e o violeta/púrpura da urzela era utilizado para os mantos reais. A técnica de misturar a urzela com água, após ter sido imergida em urina, foi durante muitos anos um secreto bem guardado dos tecelões brugenses.
Para terminar mais uma história especial, a de Ferdinand Van Olmen (Fernão d' Ulmo) : quando o rei português decidiu procurar um novo itinerário marítimo pelo oeste, para encontrar a Índia, fez apelo a este brugense que  partiu de Terceira com 2 caravelas. Atenção: foi no ano 1487, cinco anos antes da partida de Colombo por ordem da Espanha! Infelizmente, Fernão foi sinistrado pelos elementos da natureza e os ventos comerciais desnortiaram-no totalmente. Provavelmente os barcos naufragaram, mas com um pouco de sorte, teria sido um 'brugense' a encontrar a América e ter-lhe-iam sido rendidas as honras, que finalmente couberam a Cristovão Colombo."


20 nov 2012


MARIA DE FÁTIMA IN DUET
MARIA DE FÁTIMA EM DUETO 
Enkele dagen terug zag ik het duo-concert ‘Terno e Terna’ met Fernando Lameirinhas en Maria de Fátima. Op zich een prachtig concert, met schitterende muzikanten. Voor mij ontbrak echter de essentie van het opzet. Het bleef wachten op de meerwaarde die het samenbrengen van twee zo verschillende stijlen oplevert. De twee artiesten bleven zowat naast elkaar acteren, anders dan wat ik een paar jaar terug zag toen Maria optrok met Thé Lau. Deze uitvoering van ‘La chanson des vieux amants’ van Jacques Brel bezorgt mij nog altijd kippevel. Thé Lau zingt de Nederlandse interpretatie van Herman Van Veen, terwijl Maria de Fátima de Portugese versie van Rosa Lobato Faria brengt (de twee versies-vertalingen verschillen behoorlijk van elkaar). 



(Bron/fonte : youtube.com/watch?v=393UARrmKx0)
Há alguns dias atras vi o concerto-duo ‘Terno e Terna’ com Fernando Lameirinhas e Maria de Fátima. Gostei do próprio concerto, com músicos brilhantes. Mas para mim faltou a essência do projecto. Fiquei à espera do valor acrescentado que normalmente resulta da união de dois estilos tão diferentes. Os dois artistas actuaram quase um ao lado do outro, ao contrário do que vi há dois anos, quando Maria encontrou o artista holandês Thé Lau. Esta versão de ‘La chanson des vieux Amants’ de Jacques Brel ainda me dá arrepios. Thé Lau canta a interpretação neerlandesa de Herman Van Veen, enquanto Maria de Fátima interpreta a versão portuguesa de Rosa Lobato Faria (as duas versões-tracuções são bastante diferentes).
Liefde van Later (Herman Van Veen)
Als liefde zoveel jaar kan duren,
dan moet 't echt wel liefde zijn.
Ondanks de vele kille uren,
de domme fouten en de pijn.
Heel deze kamer om ons heen,
waar ons bed steeds heeft gestaan,
draagt sporen van een fel verleden,
die wilde hartstocht lijkt nu heen,
die zoete razernij vergaan,
de wapens waar we toen mee streden.

Ik hou van jou,
met heel m'n hart en ziel hou ik van jou,
langs zon en maan tot aan het ochtendblauw
ik hou nog steeds van jou.

Jij kent nu al m'n slimme streken,
ik ken allang jouw heksenspel.
Ik hoef niet meer om jou te smeken,
jij kent m'n zwakke plaatsen wel.
Soms liet ik jou te lang alleen,
misschien was wat je deed verkeerd,
maar ik had ook wel eens vriendinnen.
We waren jong en niet van steen,
zo hebben we dan toch geleerd,
je kunt altijd opnieuw beginnen.

Ik hou van jou,
met heel m'n hart en ziel hou ik van jou,
langs zon en maan tot aan het ochtendblauw
ik hou nog steeds van jou.

We hebben zoveel jaar gestreden,
tegen elkaar en met elkaar.
Maar rustig leven en tevreden,
is voor de liefde een gevaar.
Jij huilt allang niet meer zo snel,
ik laat me niet zo vlug meer gaan,
we houden onze woorden binnen.
Maar al beheersen we 't spel,
een ding blijft toch altijd bestaan,
de zoete oorlog van 't minnen.

Ik hou van jou,
met heel m'n hart en ziel hou ik van jou,
langs zon en maan tot aan het ochtendblauw
ik hou nog steeds van jou.
Voorgoed van jou...
Os Velhos Amantes (Rosa Lobato Faria)
Amor que grita, amor que cala
Amor que ri, amor que chora
Mil vezes eu peguei na mala
Mil vezes tu te foste embora
E tanto barco a ir ao fundo
Tornava o mar da nossa casa
Em oceano de loucura
Quando oscilava o nosso mundo
E eu perdia o golpe de asa
E tu o gosto da aventura

Ai meu amor, amargo doce
E deslumbrante amor
Amor à chuva, amor em sol maior
Amor demais amor eterno

Conheço bem os teus desejos
E tu as minhas fantasias
Morreste em mim todos os beijos
Nasci em ti todos os dias
Se muita vez fomos traição
E muita vez mudou o vento
E muito gesto foi insulto
Em tanta dor de mão-em-mão
nós aprendemos o talento
De envelhecer sem ser adultos

Ai meu amor, amargo doce
e deslumbrante amor
Amor à chuva, amor em sol maior
Amor demais amor eterno

E quanto mais o tempo passa
E quanto mais a vida flui
E quanto mais se perde a graça
Do que tu foste e da que eu fui
Mais a ternura nos aperta
Mais a palavra fica certa
Mais o amor toma lugar
Envelhecemos mais depressa
Mas nos teus olhos a promessa
Vai-se cumprindo devagar

Ai meu amor, amargo doce
E deslumbrante amor
Amor à chuva, amor em sol maior
Amor demais amor eterno
Volledigheidshalve hierbij de integrale versie van ‘Os velhos amantes’ door Mísia (op het album 'Fado').
Para ser completa também a versão integral de ‘Os velhos amantes’ interpretada por Mísia (no álbum ‘Fado’). 
 (bron/fonte : youtube.com/watch?v=Rf2S1PAyh_g)
 

14 nov 2012


RESISTÊNCIA, 20 JAAR LATER
RESISTÊNCIA, 20 ANOS DEPOIS
Begin jaren 90 was Resistência een echte supergroep die  belangrijke invloed heeft gehad op de Portugese pop-rock. De belangrijkste bandleden waren Tim (Xutos & Pontapés), Pedro Ayres Magalhães (Heróis do Mar e Madredeus), Miguel Ângelo e Fernando Cunha (Delfins), Olavo Bilac (Santos & Pecadores) e Fernando Júdice e José Salgueiro (Trovante). Dit lijstje maakt duidelijk dat de term ‘supergroep’ geenszins overdreven is. De groep bestond slechts een tweetal jaar, genoeg voor een zestigtal concerten en drie albums. In februari bracht EMI reeds het compilatiealbum ‘As vozes de uma geração’ op de markt. Het is een pakket van de twee studio-albums (‘Palavras ao vento’ en ‘Mano a mano’), enkele extra nummers en een biografie door António Pires, met foto’s van Augusto Brázio.
Voor Resistência waren de teksten van groot belang en enkele nummers werden onsterfelijk in de akoestische versie van de band (o.a. ‘Não sou o único’ van Xutos, ‘Nasce selvagem’ van  Delfins en ‘A noite’ van Sitiados).
Op 19 december, zo’n 20 jaar na hun eerste concerten, staat de groep terug op de planken voor een reunie-concert in Lissabon (Campo Pequeno).

No início dos anos 90 a Resistência foi um supergrupo, com impacto significativo sobre o pop-rock português. Os membros principais da banda eram Tim (Xutos & Pontapés), Pedro Ayres Magalhães (Heróis do Mar e Madredeus), Miguel Ângelo e Fernando Cunha (Delfins), Olavo Bilac (Santos & Pecadores), Fernando Judice e José Salgueiro (Trovante). Esta lista faz compreender que o ​​termo 'supergrupo' não é exagero. A banda durou apenas uns dois anos, o suficiente para cerca de 60 concertos e três álbuns. Já em fevereiro EMI lançou o álbum de compilação ‘As Vozes de uma geração’, que consiste dos dois álbuns de estúdio (‘Palavras ao vento’ e ‘Mano a mano’), alguns temas extra e uma biografia de António Pires, com fotos de Augusto Brázio. Para Resistência as letras eram de grande importância e algumas músicas tornaram-se imortais graças à interpretação acústica da banda (por exemplo, ‘Não sou o único’ dos Xutos, ‘Nasce selvagem’ dos Delfins e ‘A noite’ dos Sitiados).
No 19 de dezembro, cerca de 20 anos após os seus primeiros concertos, a banda regressa ao palco para um concerto de reunião em Lisboa (Campo Pequeno).
   
(bron/fonte : youtube.com/watch?v=hBQ1teKvfmM&feature=related)  


Resistência ao vivo - Liberdade
Arde, arde sincero silêncio
A liberdade
Só tem um momento
Arde à vontade
Alta, procura
Fica a saudade
Ai que não tem cura
Canta, canta a chama da vida
A liberdade
Está quase perdida
Canta à vontade
Alto e bem
Sem medo
É a saudade
Quem guarda o segredo
Calma
Calma que já se avizinha
A liberdade
Voltando sozinha
Vem à vontade
Que eu espero acordado
Tenho a saudade
Ai sempre do meu lado

Resistência live - Liberdade
Eerlijke stilte laait op
De vrijheid
Duurt slechts een moment
Laait op naar believen
Hoog en hoger
Blijft het gemis
Toch niet te genezen
De vlam van het leven galmt
De vrijheid
Is zo goed als verloren
Galmt naar believen
Hoog en  goed
Zonder vrees
Het is het gemis
Dat het geheim bewaart
Kalmte
Kalmte die zich reeds nestelt
De vrijheid
Die alleen terugkeert
Komt er aan
Die ik alert verwacht
Ik blijf met het gemis
Altijd aan mijn zijde
                  (eigen vertaling)
 

10 nov 2012

5 NUMMERS VAN NIEUWE CD DESFADO (ANA MOURA) ONLINE
5 TEMAS DO ÁLBUM DESFADO (ANA MOURA) ONLINE
Desfado is de cd die Ana Moura op 12 november uitbrengt. Op deze site zijn reeds 5 nummers te beluisteren en is de single "Até ao Verão" te downloaden.

“Desfado” é o disco que Ana Moura lança no dia 12 de novembro. Neste site há 5 temas para audição e o single "Até ao Verão" para download.
                                                                 LINK DESFADO - ANA MOURA